8658359313

MIECZYSŁAW KLIMASZEWSKI

Nouie poglądy na rozuuój rzeźby krasowej

Modern Views on the Deuelopment of the Karstic Relief

Zarys treści. Artykuł informuje o wynikach najnowszych badań nad rzeźbą krasową obszarów o klimacie gorąco-wilgotnym, sucho-wilgotnym, zimnym subpo-larnym i wysokogórskim, podaje charakterystyczne cechy tej rzeźby i opis typowych form oraz pewne problemy i kierunki badań rzeźby krasowej na terytorium Polski.

Ukazała się niedawno w tłumaczeniu na język polski książka geografa czeskiego Josefa Kunsky’ego pt. Zjawiska krasowe (19). W pracy tej, napisanej w r. 1946, znajdują się interesujące wiadomości o formach i zjawiskach krasowych, zostały przedstawione poglądy na stosunki hydrograficzne, hipotezy o przebiegu niszczenia oraz dane o rozmeszczeniu rzeźby krasowej na świecie i w Polsce. W rozdziale pt. Denudacja krasu zostały podane tylko dwa dawne poglądy na rozwój rzeźby krasowej, tj. J. Cvijicia i L. Sawickiego. Autor dosyć szczegółowo opisuje żłobki i żebra krasowe, lejki, studnie, kominy, organy geologiczne, doliny krasowe (wywierzyskowe, ślepe, półślepe, suche), polja i jaskinie krasowe, a w nich nacieki i osady. Główną uwagę zwraca na opis i genezę form, natomiast ani w całym dziele, ani w rozdziale pt. Denudacja krasu nie zastanawia się nad wiekiem form i nad warunkami klimatycznymi, w jakich one powstawały. Odnosi się wrażenie, że opisane formy krasowe mogą rozwijać się w każdym klimacie, o ile tylko jest woda opadowa. Taki pogląd był do niedawna bardzo rozpowszechniony ¹.

W ostatnich latach badania morfologiczne rzeźby krasowej weszły na nową drogę. Powstał kierunek zmierzający do poznania przebiegu procesów krasowych i rozwoju rzeźby krasowej w różnych strefach kl matycz-nych, do poznania wpływu warunków klimatycznych na przebieg formowania obszarów krasowych (25). Przedstawicielami tego kierunku są członkowie Komisji Zjawisk Krasowych Międzynarodowej Unii Geograficznej: H. Lehmann, A. B o g 1 i, J. R o g 1 i ć, P. B i r o t, H. Louis, G. W a r w i c k, G. C h a b o t, a także H. Wissmann, C. Rath-j e n s, G. L a s s e r r e, J. C o r b e 1, J. B u d e 1 i in. Na posiedzeniach tej komisji (utworzonej w r. 1952 na XVII Międzynarodowym Kongresie Geograficznym w Waszyngtonie), które odbyły się: we Frankfurcie nad Menem w r. 1953, w Paryżu w r. 1955 oraz w Rio de Janeiro w r. 1956

1

Zwraca na to uwagę w rozdziale Od Redakcji prof. A. Wrzosek i podaje pogląd P. Birota na przebieg krasowienia w różnych strefach klimatycznycn.