plik


TEORIA WYCHOWANIA PROF. JarosBaw Gara Egzamin z dwch cz[ci " wiczenia  kolokwium " wykBady  test wielokrotnego wyboru 10 pytaD 18.01.13 Literatura " M. Aobocki  Teoria wychowanie Krakw 2004 " J. Grniewicz  Teoria wychowania ToruD 1996 " M. Nowak  Teorie i koncepcje wychowania Lublin 2008 " Cz. Wi[niewski  Wychowanie  studia teoriopoznawcze i aksjologiczne Adz 2009 " pod red. M. Czere[niak -Walczak  Wychowanie 5 tomw WYKAAD 05.10.12 Nie ma jednej teorii wychowania. JAKI JEST NAUKOWY STATUS TEORII WYCHOWANIA - teoria wychowania ma charakter interdyscyplinarny, czyli odwoBuje si do wielu, odrbnych sfer, obszarw, do[wiadczeD - swoje racje czerpie z: " psychologii  dostarcza wiedzy o jednostkowych formach regulacji |ycia czBowieka, o rozwoju osobowo[ci, procesach intelektualnych, emocjach, procesach motywacyjnych, pozwala tworzy obraz funkcjonowania czBowieka jako jednostki w [wiecie uwzgldniajc tajemniczo[ jego istnienia " socjologii  dostarcza wiedzy na temat procesw, zjawisk, prawidBowo[ci form |ycia zbiorowego (r|ne postaci), wyja[nieD typw reakcji midzy ludzmi; wychowanie ma charakter interpersonalny (przebiega midzy osobami), wiedza o r|nych mechanizmach (motywacja, demotywacja przez grup) " biomedyczne nauki  zrdBo inspiracji, dostarcza wiedzy o r|nych procesach, prawidBowo[ciach, algorytmach rozwoju czBowieka, pozwala zrozumie soma (z greckiego - ciaBo) w jego procesach " filozofii  pyta o rzeczy najbardziej podstawowej, sensy i znaczenia (rudymentarne), fundamentalne dla |ycia ludzkiego; cel --> wyznaczy elementy jako caBo[; czBowiek nadaje sensu, znaczenia i zastosowania o refleksja filozoficzna  bdzie dostarczaBa wiedzy o tym kim jest czBowiek? skd si wziB? dokd zmierza? jakie s limity jego dojrzewania? jakie jest miejsc czBowieka w [wiecie? o tworzenie podstaw antropologii zachowaD o aksjologia wych  nauka o warto[ciach, cele i ideaBy --> problem filozoficzny; nadanie sensu i warto[ci egzystencji Teoria wychowania w ujciu humanistycznym podzielona na 3 subdyscypliny (dziaBy): " antropologia  nauka o czBowieku " aksjologia  nauka o warto[ciach " teologia  nauka o dziaBaniu celowym (formuBowanie celw) " maj Bczno[ z my[l filozoficzn, ale rwnie| z psychologi, socjologi i biomedycznymi naukami PODSTAWOWE POJIA I KATEGORIE TEORII WYCHOWANIA wychowanie  etymologia (nauka o pochodzeniu sBw) odsyBa do sBowa  chowanie <-- prosta, nieskomplikowana [wiadomo[ dotyczca podtrzymywanie funkcji |yciowych; do rdzenia sBownego przypisano wyrostek  wy i nastaBa interakcja; wychowani <-- oddziaBywanie jednego czBowieka na drugiego proces wychowania  unaukowiona intencja zwizana ze [wiadomo[ci zBo|ono[ci wychowania, [wiadomo[ ma charakter procesualny (czyli jest procesem), dziaBa na ni wiele bodzcw wew. i zew. rozcignite w czasie, co[ zBo|onego, niejednoznacznego edukacja  BaciDski rdzeD sBowa  educare oznaczajce wychowanie; obecnie w nas jest to ksztaBcenie; w krajach Zach. znaczy to ksztaBci i wychowywa, w Polsce wraca si do tej tradycji;  educare opisowo oznacza wyprowadzenie ze stanu ni|szego do wy|szego (przekraczanie limitw) paidos  greckie sBowo oznaczajce dziecko; w staro|ytnej Grecji znaczyBo chBopiec, gdy| dziewczynki nie mogBy si ksztaBci paidagogos  w staro|ytnej Grecji byB to niewolnik oddelegowany do opieki i nadzorowania wychowania dzieci; celem byBo zapewnienie bezpieczeDstwa dziecka podczas odprowadzania dziecka i przyprowadzania na zajcia pai deja  caBoksztaBt wpByww kultury zastanej i formacje duchow czBowieka pedagogia  oznacza sztuk wychowania, oznacza umiejtno[ wytwarzania skutecznych wpByww wych. dziki znalezieniu jakiej[ zBotej recepty na to wych; zakBada, |e czynno[ci wych. wymagaj pewnego rodzaju kunsztu, nie ka|dy mo|e, potrafi wywiera dobry wpByw na drugim czBowieku, wychowanie to sztuka, wymaga odpowiedniego nastawienia pedagogika  wspBcze[nie rozumiana jako naukowo uporzdkowana wiedza o procesach wychowania i ksztaBcenia; pedagogiczny <--> wychowawczy (synonimy) Werner Jager  Pai deja Pedagogika oglna - teoria wychowania - ksztaBcenia (inaczej dydaktyka) WYKAAD 19.10.12/26.10.12 Definicje wychowania (funkcje wychowania) " John Dewey  filozof i pedagog amerykaDski " wychowanie to proces wrastania jednostki w [wiadomo[ spoBeczn gatunku I posiada swe dwie strony: psychologiczn i socjologiczny " autor zakBada, |e jest co[ takiego jak spoBeczne nagromadzenie do[wiadczeD gatunku ludzkiego- powinno by przekazywane w procesie wychowania, albo jest przedmiotem tre[ci wychowania; jedno pokolenie ! drugiemu pokoleniu " dwa aspekty- dwie rzeczywisto[ci |ycia ludzkiego: psychologiczny - indywidualny aspekt |ycia (indywiduum  jednostka, kto[ wyjtkowy, na swj sposb prze|ywajcy swj [wiat ) socjologiczny -poBczony relacjami z innymi ludzmi (funkcje i oddziaBywania wzgldem siebie) " Janusz Korczak " istot teorii wychowania jest teoria |ycia u podstaw, ktrej le|y do[wiadczenie osobiste i samodzielne my[lenie " autor sprowadza t teori wychowania do teorii |ycia  do oglnych reguB, zasad, mdro[ci my[lenia, planowania, rozpatrywania |ycia i dylematw, szans, zagro|eD i wyzwaD (dziecko do[wiadcza tego samego |ycia co dorosBy tylko, |e w mniejszym stopniu) " teoria wychowania projekcj, ktrej jest praktyka wychowania powinna tworzy odpowiednie warunku i okoliczno[ci, ktrych wychowanego nabywa osobistego do[wiadczenia  stykanie si z problemami i uczy si je rozwizywa " tworzy si warunki by da szans wychowankowi  samodzielno[ci my[lenia  doro[li nie zdominowywuj przestrzeni |ycia wychowanka (przestrzeD anatomii wychowanka) " Rudolf Sztajer " ka|de dziecko jest  bosk zagadk , a zadaniem wychowania jest jej rozwikBanie " dziecko jako tajemnica, ka|de nosi tajemnice swojej potencji, zdolno[ci, nie wiadomo co z nim bdzie " doro[li powinni pochyla si nad t tajemnic by odczyta to co jest niewidoczne " odpowiedzialno[ dorosBych sprowadzona do pochylania si nad [wiatem dziecka " zadanie wychowania -odczytanie zagadki jak jest tajemnica dziecka " antropologia dzieciDstwa " [wiat dziecka niesprowadzalny do funkcjonowania i zasad dorosBych " dziecko z nas nie jest tym dzieckiem w nas  ka|dy byB dzieckiem, przez pryzmat swojego dzieciDstwa, dziecko obok nas nie jest nigdy to|same z tym, ktre jest w nas " szkoBy waldorskie  u|ywana koncepcja, oryginalna metoda ksztaBcenia  podmiotowo[ ksztaBcenia " koncepcje metafizyczne pojawiaBy si w jego teorii " Erich Fromm " zakBada, |e wychowanie i ksztaBcenie oznacza zapoznawanie mBodego czBowieka z najlepszym dziedzictwem rasy ludzkiej " wikszo[ dziedzictwa sformuBowana jest w sBowach, std wychowanie i ksztaBcenie jest skuteczne tylko wtedy gdy sBowa staj si rzeczywisto[ci w osobie nauczyciela " to dziedzictwo  tre[ transmisji procesu wychowawczej jest w wikszo[ci przypadkw zwizane z pewn relacj komunikacyjn, tre[ciami werbalnym, zaklte jest w sBowach, nasz awans wi|e si w wchodzenie w r|ne do[wiadczenia za pomoc sBowa " z komunikacji pochodz ostateczne ustanowienia, ktre otwieraj przed nami co[, zapoznaj nas " wychowawcza  musi odzwierciedla to co prezentuje " Florian Znaniecki " wychowanie jest dziaBalno[ci d|c do wywarcia wpBywu na zachowanie ludzkie i jest czynno[ci spoBeczn " podkre[lone zostaje ze wychowanie polega na wywieraniu presji " wychowywa znaczy tworzy warunki wywierania presji  takie warunki, w ktrych wychowanek nie bdzie miaB szans i[ w innym kierunku ni| my tego chcemy " podkre[lenie,|e wychowanie jest dziaBalno[ci spoBeczn  peBni funkcje spoBeczne, wychowujemy aby zabezpieczy dobro, dobrostan i interes spoBeczny " zwizana z doktryn pedagogiczn   socjologizm pedagogiczny (podporzdkowany Badowi, interesowi, trwaniu i kontynuowaniu |ycia spoBecznego) " Helena RadliDska " najistotniejsz cech wychowania stanowi warto[ciowanie i uczenie wyboru " wychowanie sprowadzone do uczenia, dokonywania ocen (warto[ciowania), przyczyniajce si do rozwoju " dorosBy wprowadza dziecko w [wiat r|nych znaczeD i funkcjonowania spoBeczno - kulturowego  uczy ocenia i dokonywa wyborw tego czego si styka PODSTAWOWE PARAGMATY (nastawienie, sposb ujcia, podej[cia do czego[) teorii wychowania SCJENTYSTYCZNY " scjentia  Bac. nauka " praktyka wychowawcza  socjotechnika (in|ynieria spoBeczna) " technika wywierania wpByww spoBecznych " socjo  spoBeczeDstwo " behawioralne, przedmiotowe wywieranie wpByww na innych ludzi przy pomocy jakiej[ techniki " 3 postacie " psychotechniki  wywieranie na innych presji, wykorzystujc nasze wBasne predyspozycje psychiczne, osobowo[ciowe, charakterologiczne (zdominowa, zastraszysz) forma manipulacji  wiemy gdzie uderzy, |eby dosta to co chcemy " kulturotechniki  wykorzystywanie elementw [wiata symbolicznego, [wiata kultury by tworzy warunki presji wobec jednostki (np. moralizacja kogo[) " antropotechniki  opieramy si na sugestywno[ci cech swojej osobowo[ci, swoim sposobem bycia staramy si wywiera pozytywne wra|enie na drugim czBowieka, skBaniajc go do okre[lonych zachowaD " charakter uprzedmiotawiajcy wychowanka " na gruncie badaD pedagogicznych preferowane s badania ilo[ciowe (cechy: znormalizowane, wystandaryzowane, wyniki s policzalne statystycznie, nie dopuszczanie standaryzacj badaD  np. kwestionariusz ankiety ) " teoria wychowania rozumiana jako empiria " stawia za zadanie stwierdza r|ne prawidBowo[ci, mechanizmy i zale|no[ci jakim podlega wychowanek w trakcie wychowania " tych zale|no[ci i prawidBowo[ci, ktre jeste[my w stanie podda pomiarom " behawioralna - koncentracja nad zachowaniami, tym co widoczne, pomija [wiat emocji, dozna, motywacji; USA  Skinner(szczury), Rosja- PawBow(psy) HUMANISTYCZNY " humanum  Bac. to co ludzkie " homo  Bad. CzBowiek " czBowiek jest integraln cz. [wiata przyrodniczego, ale jednocze[nie wyBamuje si spod determinizmu(uwarunkowania) [wiata przyrodniczego " czBowiek jest precedensem w [wiecie przyrodniczym  poniewa| jego |ycie rozgrywa si na pogranicza dwch [wiatw: kultury i przyrody " czBowiek nie do koDca i nie w tej samej mierze podlega uwarunkowaniom przyczynowo  skutkowym, ktre rzdz [wiatem przyrodniczym " praktyka wychowawcza  proces hominizacji (socjalizacji, inkulturacji) " homo - czBowiek " homini - ludzki " proces stawania si czBowiekiem, wrastania w posta czBowieczeDstwa " proces zwizany z nabywaniem wzorcw " dwa aspekty " uspoBecznienie  proces socjalizacji " inkulturacji  czBowiek oswaja si z kultur, ktra go otacza(elementy kultury symbolicznej) no[nikiem jest jzyk, zwyczaje, nauka, sztuka, literatura " na gruncie pedagogiki preferowane s badania jako[ciowe(cechy: nieznormalizowane, niewystandaryzowane, dopuszczaj elastyczno[ i otwarto[ przebiegu badaD, wyniki s przedstawione w sposb opisowy i w wikszo[ci niepoliczalne statystycznie, kosztochBonne i czasochBonne  np. badania etnograficzne(obserwacja uczestniczca)) " teoria wychowania rozumiana jako refleksje " krytyka postrzegani teorii jako empirii - absurdy behawioralne " Maslow  2 typy potrzeb (pierwszego rzdu  typowo przyrodnicze(zwizane z przetrwaniem, podtrzymanie gatunku), drugiego rzdu  potrzeby, ktre wystpuj po tych pierwszorzdowych) " wyra|a si w tym, |e nie tyle d|ymy do gromadzenia informacji o czBowieku ile prbujemy zrozumie, rozwikBa tajemnic jak jest czBowiek " obejmowanie r|nych aspektw |ycia czBowieka " uwzgldnienie [wiata emocji czBowieka, motywacj ludzk, warto[ci obecne w |yciu ludzkim, [wiecie spoBecznym " wszystko co dotyczy czBowieka " wzgldem siebie przeciwstawne, sprzeczne, rozbie|ne w postulatach i sposobach ujcia zagadnieD teorii wychowania 3 GRUPYZAAO{EC " natury [wiatopogldowej " p. scjentystyczny " zakBada si |e czBowiek jest integraln cz[ci [wiata przyrodniczego " niczym szczeglnym nie wyr|nia si spo[rd tego [wiata przyrodniczego " midzy nim a [wiatem przyrodniczym nie istnieje r|nica i rozbie|no[ jako[ciowa " czBowiek podlega tym samym prawom przyczynowo - skutkowym, ktre dookre[laj [wiat przyrodniczy " natury epistemologicznej " epistemologia  grec. episteme  poznawa " epistemologia  nauka o poznaniu " p. scjentystyczny " wiedza jak dysponujemy o formach |ycia przyrodniczego jest dostateczn podstaw do tego by wyja[ni i zrozumie formy |ycia czBowieka " p. humanistyczny " czBowiek na pograniczu dwch [wiatw " soma (ciaBo) i spirytus (duchowo[) " midzy czBowiekiem a formami przyrodniczymi istnieje r|nica jako[ciowa " wiedza dotyczca form |ycia przyrodniczego jest niedostateczn i niewystarczajc przesBank do wyja[niania i zrozumienia osobniczych form istnienia czBowieka " czBowiek w swojej wieloznaczno[ci, zaBo|eniowo[ci skBada si z prostych zasad i algorytmw [wiata przyrodniczego " natury metodologicznej " metodologia  (od greckiego sBowa methodus) nastawienie, procedura, sposb postpowania " paradygmat scjentystyczny " ideaBem uprawiania nauki, zdobywania wiedzy s nauki przyrodnicze " w[rd nauk przyrodniczych pierwowzorem jest fizyka " metody empiryczne badaD  peBne odwoBanie si do wBadzy naszych zmysBw " weryfikowa  potwierdza " falsyfikowa  obala, podwa|a, negowa " paradygmat humanistyczny " wiedza o czBowieku i prba zrozumienia form jego istnienia nie mo|e si opiera na wzorcach nauk przyrodniczych " nauki o czBowieku (nauki spoBeczne lub humanistyczne)powinny zatem wypracowa wBasn metodologi badaD, ktre bdzie odpowiada swoisto[ci form samego czBowieka WYKAAD 09.11.12 Teoria wychowania posiada 3 subdyscypliny " antropologia wychowania/antropologia pedagogiczna " aksjologia wychowania/aksjologia pedagogiczna " teologia wychowania/ teologia pedagogiczna Antropologia wychowania/antropologia pedagogiczna "  Antropos - czBowiek "  antropologia - nauka o czBowieku " a. filozoficzna  filozoficzna refleksja, nauka o czBowieku, kim jest czBowiek " a. kulturowa  stara si wyja[ni osobowo[ " a. biologiczna  stara si wyja[ni ludzkie |ycie z perspektywy fizycznej, biologicznej, fizjologicznej ujmujcy czBowieka jako organizm |ywy " a. pedagogiczna " a. spoBeczna Kim jest czBowiek? Jaka jest jego natura? Jakie ma zdolno[ci? Czy to co go warunkuje ma charakter wewntrzny czy zewntrzny? Przedmiot zainteresowaD pedagogicznej antropologii " perspektywa zwizana z okresem |ycia czBowieka " antropologia dzieciDstwa  PEDAGOGIA  wiedza o rozwoju dziecka " antropologia dorosBych " antropologia wieku starczego Antropologia dzieciDstwa " ma charakter interdyscyplinarny " odwoBuje si do psychologii, socjologi, nauk biomedycznych " zakBada, |e okres dzieciDstwa niesprowadzany do |ycia dorosBo[ci " wskazuje, |e okres dzieciDstwa jest najbardziej doniosBy " czBowiek najbardziej si rozwija Antropologia dorosBo[ci " uto|samiana bdzie z andragogik  wiedz o czBowieku dorosBym " opiera si bdzie na tym, |e czBowiek dorosBy caBy czas si rozwija, potrzebuje zdobywa now wiedz, potrzebuje cigBego wsparcia Antropologia wieku starczego " zwizana czsto z gerontologi  dziaB naukowy zajmujcy si procesem starzenia si czBowieka w wieku poprodukcyjnym, potrzebuje wsparcia w rozwoju Antropologia pedagogiczna  perspektywa rozpatrywania, ktra prowadzi do implikacji (wnioskw) Modele " homo cogitans " homo creator " homo laborans " homo ludens " homo estheticus " homo oeconomicus WYKAAD 16.11.12 FormuBy(modele) antropologiczne " homo faber  czBowiek pracy; czBowiek, ktry posiada predyspozycje do tego aby pracowa; praca jest szczegln umiejtno[ci wyr|niajc czBowieka w [wiecie; praca jako aktywno[ wytwrcza jest swoistym medium przy pomocy ktrego czBowiek zmienia samego siebie i otaczajcy [wiat; czBowiek jest tym kim jest dziki podjtym staraniom i jest tym kim chce by; dziki pracy czBowiek si rozwija, zabezpiecza si przed zagro|eniami, otwiera nowe perspektywy rozwojowe; aktywno[ ludzk okre[lana mianem pracy wpBywa na wiek ludzkiego|ycia, zmienia jego bieg, pozwala co[ osign lub pozwala unikn tego co zagra|a jego |yciu egzystencjalnemu; gdyby czBowiek nic nie robi to by nic nie miaB; " praktyka i charakterystyka teorii wychowania " podstawowe zadanie wychowania to przysposobi czBowieka do r|nych form aktywno[ci zwizanych z wytwrczo[ci " przygotowa czBowieka do podejmowania okre[lonych rl zawodowych, umiejtno[ci wykonywania r|nej pracy " sukces, powodzenie, szcz[cie, wychowanie  jest nagrod zwizan z prac " wyksztaBci si co do jednego zawodu, by zapewni sobie utrzymanie " praca traktowana jako medium rozwoju wBasnych potencjaBw, uzdolnieD i osigania perfekcji lub jaki[ przejaww biegBo[ci, doskonaBo[ci, profesjonalizmu, kompetencji " celem wychowania bdzie zawsze przygotowa wychowanka do aktywno[ci zwizanej z wytwrczo[ci by ten potrafiB wykonywa r|ne prac, motywowa si do tej aktywno[ci " homo ludens  czBowiek bawicy si, czBowiek zabawny; czBowiek, ktrego szczegln predyspozycj i dyspozycj jest potrzeba zabawy i umiejtno[ jej organizacji; zabawa stanowi wyr|nik czBowieka w [wiecie; zabawa okre[la pewne specyficzne rysy natury; rozrywka, relaks, praca (ktra nie jest konieczna do przetrwania, zapewnienia sobie odpowiednich bytw, brak presji, praca przybiera charakter hobbistyczny); czBowiek ludyczny; dominujca warto[ to zabawa; zabawa pozwala zachowa homeostaz |yciow; wyrwnywa, nabiera siBy; zdolno[ do relaksu (elastyczno[, umiejtno[ wyluzowania si, odstresowania) peBni wa|n rol w reakcjach interpersonalnych, z procesami przystosowawczymi; podnoszenie czynnika inteligencji interpersonalnej  umiejtno[ wspBbycia, wspBdziaBania odnalezienia si w[rd innych ludzi; okoliczno[ci zabawowe pozwalaj zwalcza wBasne stereotypy wzgldem innych; " praktyka i teoria wychowania " nawizanie wprost, [wiadomie albo nie[wiadomie, kto[ mo|e nie zna tej formuBy, ale jego dziaBanie, my[lenie bdzie odzwierciedlaBo to my[lenie o czBowieku " zarwno w wychowaniu i ksztaBceniu r|ne formy zabawy peBni rol dydaktyczn " wychowanie i ksztaBcenie postulowa si bdzie przez zabaw, zakBadajc, |e jej formy bd zwikszaBy aktywno[ci " zajcia edukacyjne ! zabawy ! dziecko dziki temu Batwiej przyswoi to co jest przedmiotem zaj edukacyjnych, wiksza motywacja, wikszy rozwj intelektualny " zabawa ma przypisan kluczow rol  traktowana jako medium wprowadzania dziecka w prawidBowo[ci funkcjonowania [wiata, oswajania dziecka z wiedz o [wiecie " dziecko koncentrujc si na zabawie uczy si dziki niej w sposb naturalny, nie ma oporw do nauki " otoczenie dziecka edukacyjne i wychowawcze powinno by przyjazne, atrakcyjne  kolory,wystrj sal, przestrzeD " metody bazujce na aktywizowaniu dzieci przez zabaw (wikszo[ uznawana za alternatywne) " metoda oparta na logice zabawowego aktywizowania dziecka  metoda nauki jzykw obcych (angielski)  caBy cykl dydaktyczny oparty na tworzeniu warunkw zabawy dla dziecka (nie ma siadania w Bawkach tylko na poduszkach) dziki niej dzieci mo|na uczy ju| od 1 roku |ycia poprzez zabawy jzykowe " homo creator  czBowiek kreujcy; czBowiek, ktrego szczegln dyspozycj jest zdolno[ i potrzeba stwarzania rzeczy nowych; potrafi utworzy sobie miejsce |ycia; jest kreatywny  potrafi w sposb twrczy innowacyjny my[le o swoim rozwoju przystosowaniu si i o swoim miejscu w otaczajcym [wiecie; eksploruje otaczajcy [wiat  wydobywa, wykorzystuje; dziki kreatywno[ci zmienia [rodowisko tak by to mu sBu|yBo; czBowiek, ktry nie zadowala si dotychczasowymi osigniciami i do[wiadczeniami, nieustannie my[li o ulepszaniu tego co osignB lub wypracowaB; jego zasadniczymi racjami dziaBania bd innowacyjno[ i transgracyjno[ (przekraczanie granic wBasnych mo|liwo[ci) " praktyka i teoria wychowania " podkre[lenie roli zaszczepiania postaw kreacyjnych, innowacyjnych dziecku " rozwj czBowieka bdzie traktowany jako co[ co jest wynikiem podejmowania coraz to nowych, rozlegBych i skomplikowanych aktw innowacyjno[ci i transgresji " tworzenie najbardziej efektywnych warunkw do rozwoju ludzkich potencji dziki inicjowaniu my[lenia i dziaBania kreatywnego, innowacyjnego, transgranicznego " natura ludzka ma charakter dynamiczny " sprostanie dynamice nieustannej zmiany, mo|liwo[ci, zagro|eD jest rozwj " czBowiek ponaglany konieczno[ci rozwijania si, sprostania pewnym wymaganiom, szans wykonywania pewnych mo|liwo[ci " jego wykorzystanie szans, uniknicie zagro|eD, mo|liwe tylko wtedy gdy jego my[lenie dziaBanie bdzie innowacyjne, kreatywne do tego czBowieka trzeba przygotowa " homo esthetikus  czBowiek estetyczny; podstawowy wyr|nik w [wiecie jest potrzeba i umiejtno[ otaczania si rzeczami piknymi; pikne jest to co cieszy oko, to co gustowne, harmonijne, to co wprowadza Bad do ludzkiej emocjonalno[ci,to co budzi podziw; poszukuje tego co pikne; staje si twrc rzeczy piknych, doniosBych, harmonijnych, ale jest te| kim[ kto ma potrzeb emocjonaln by do[wiadcza rzeczy piknych, by nimi si otacza; to pikno mo|e by rozumiane w r|nym sensie: konstrukcje architektoniczne, wytwory sztuki, wystrj wntrz, przyroda; wytwarza rzeczy pikne, ale rwnie| ma potrzeb otaczania si nimi; czBowiek |yjcy w dobrych, estetycznych warunkach staje si emocjonalniejszy, wra|liwszy; istotny jest poziom estetyczno[ci czBowieka; " praktyka i teoria wychowania " pod wpBywem kontaktu z piknem staje si lepszy, bardziej zobowizany " dziecko powinno by edukowane pod kontem estetycznym " edukacja estetyczna bdzie miaBa r|ne wymiary: podstawowe zasady higieny, zaszczepianie r|nych form kulturalnego lub taktownego zachowania si w r|nych okoliczno[ciach spoBecznych " wyposa|y wra|liwo[ estetyczn na otaczajcy [wiat " homo oeconomikus  czBowiek ekonomiczny; czBowiek, ktrego szczegln dyspozycj, potrzeb jest zdolno[ do wytwarzania zysku i zabiegania o ten zysk, o jego korzy[; czBowiek interesowny, zyskowny, wszystko przelicza na kryteria wymierno[ci zysku i korzy[ci; koncentruje si na wytwarzaniu dbr materialnych lub tych co mog mie materialn warto[; d|enie do wymierno[ci materialnej lub sprowadzenie jaki[ rzeczy do wymierno[ci materialnej; wymiar ekonomiczny ludzkiego |ycia ma determinujcy wpByw na codzienne |ycie czBowieka; ekonomia - decyduje o mo|liwo[ciach przystosowania si czBowieka do |ycia w [wiecie, dyktator otwierajcy blokady, pewne mo|liwo[ci; czBowiek, ktry ma dostp do zasobw materialnych mo|e si rozwija; podstawowym wymiarem przystosowania si czBowieka jest dostp do pomna|ania zrdBa materialnego; dostp do pracy lub jej brak staje si podstawowym elementem stratyfikacji wspBczesnego czBowieka w [wiecie " postawy i teoria wychowania " wychowanie i edukacja przede wszystkim powinny uczy czBowieka chBodnej, zimnej kalkulacji w doborze celw i strategi wBasnego dziaBania, powinny przygotowywa go do efektywnego odnajdywania si na rynku pracy, uczy umiejtno[ci rozpoznawania tendencji [wiata " zaszczepi, wyedukowa predyspozycj do zmiany zawodu by nie wypa[ na margines bezrobocia " zaszczepia cechy osobowo[ci ktre sprzyjaj efektywno[ci, wydajno[ci czBowieka (potrafi generowa zysk, jego praca ma warto[) " cechy osobowo[ci: wytrwaBo[, konsekwencja, elastyczno[ my[lenia, kreatywno[, umiejtno[ wspBpracy z innymi, odraczanie doraznej gratyfikacji (umiejtno[ czasowego zrezygnowania z czego[ co jest dla nas wa|ne, gratyfikacja  nagroda; np. je|eli jutro jest egzamin dzi[ nie id na imprez) WYKAAD 23.11.12 aksjologia " nauka o warto[ciach, filozofia warto[ci " cenny, warto[ciowy " dziaB refleksji podejmujcy problem warto[ci w kontek[cie wychowania " pytania czy istnieje warto[ci? Czyim s wytworem? Skd pochodz Obiektywi[ci aksjologiczne (aksjologi[ci) " warto[ci s niezmienne, istniej obiektywnie na wzr elementw przyrody " warto[ci istniej niezale|nie od sposobu uznawania lub rozpoznania ich przez czBowieka " warto[ci peBni konstruktywn/destruktywn rol w |yciu " pytania o konstytuacje warto[ci; zrdBo, skd pochodz, czy s wpisane w przyrog,czy pododz od siBy wy|szej " warto[ ma rol neutraln (pozyt./negat.) " nastawienie konserwatywne, tabuistyczne, wychowanie tradycjonalistyczne " sposb rozumienia warto[ci w sposb absolutny " r|ne nastawienie w wychowaniu np. pozycje wychowanka i wychowawcy " dorosBy dysponuje przewag i wy|sz pozycj autorytetu, posBuszeDstwo, dyscyplina  warto[ sama w sobie, program nauczania, cele, nastawienia zwizane z nabywaniem kompetencji wychowawczych Subiektywizm  relatywizm  redukcjonizm aksjologiczny " subiektywizm przeciwieDstwo obiektywizmu aksjologicznego " warto[ci s zmienne " odpowiedz na zmienny bieg wydarzeD i okoliczno[ci w |yciu " czBowiek jest twrc warto[ci, ceni, wyznaje, chroni to co mu sBu|y lub pomaga, t warto[(i na odwrt, je[li co[ mu nie jest potrzebne to tego nie ceni, nie uznaje tej warto[ci jako pozytywnej) " subiektywizm  odniesienie si do perspektywy naszych odczu, predyspozycji, psychiki " relatywizm  wzgldny, sytuacjonizm, ta sama warto[, ale w innych okoliczno[ciach mo|e mie r|ne znaczenie np. agresja w rodzinie (-), a na wojnie (+) Podej[cie do wychowania " liberalne " perfekcja pluralizmu kulturowego, formy, ale warto[ci, sposb |ycia s zmienne, odzwierciedlaj tendencje czasu i miejsca " sceptycyzm wobec radykalnych, jednoczynnych sdw moralnych o otaczajcym [wiecie, bez skrajno[ci, szukanie [rodka, dwuznaczno[ci warto[ci " kontrola jednostki  wynik subiektywizmu " paDstwo  obywatel; dorosBy  dziecko " permisywne " wyrozumiaBe, pobBa|liwe postawy a| do granic bezradno[ci, zero reakcji, wchodzenie sobie na gBow, wychowanie bezstresowe  przejawem tych nastawieD " [wiat dorosBych bez rygoryzmu wychowawczego bez dyscypliny i karno[ci " emancypacyjne " wolno[ osobista, poszanowanie granic autonomii osobistej wychowanka (promowanie) " rezygnacja z interwencjonizmu wychowawczego  rygor, karno[,dyscyplina  zBe dla wychowanka, destrukcyjne  relacje  atmosfera partnerstwa, wspBpracy, dialogu, tworzenia konfliktw  wychowanie  umowa kontraktu spoB. negocjacje, uzgodnienie pluralizm nie jest rwny monologiczno[ci Warto[ci wa|ne przy wychowaniu: " ekonomiczne " edukacyjne " pozwalaj na radzenie sobie w |yciu (konflikt, dostatek, dobrobyt) " estetyczne " intelektualne  homo cogits  czBowiek rozumny, inteligencja  kluczowa warto[ci na |ycie " przyjemno[ciowe  hetonistyczne " pragmatyczne  skuteczno[ dziaBania; nacisk na skuteczno[ i wymierno[ skutkw wychowania WYKAAD 30.11.12 teleologia " teleos (gr)  celowy, zamierzony, wymierzony w cel " nauka o celowym, zamierzonym dziaBaniu, takim ktre dostosowuje dobr okre[lonych metod z punktu wiedzenia okre[lonych celw " ka|da ludzka czynno[ ma swj cel " dziaB wiedzy lub refleksji w ramach ktrej bdziemy pyta o dobr celw wychowania, jakie cele powinny by zakBadane i realizowane w obrbie zadaD wychowawczych " cele zwizane z ideaBami (co[ co okre[la horyzont naszych d|eD) " cele rozpatrywane na r|ne sposoby Dwie grupy celw  najwa|niejsze znaczenie " cele operacyjne - zwizane z bezpo[rednim zastosowaniem, z konkretnymi czynno[ciami, jasno sformuBowanymi takich, ktrych pocztek i koniec Batwo sprecyzowa; konkretne cele; " Anna Grycka  4 rodzaje " optymalizujce  cele, ktrych zadaniem jest co[ zwikszy lub wzmc; intensyfikowa; odwoBuj si do zasobw ludzkich, ktrymi wychowanek posiada  utrwali je, rozwin, rozbudowa; przedmiotem mo|e by prba zaszczepienia wychowankowi regularnego uprawiania sportu - nawyk, systematyczno[ " minimalizujce  osBabi lub ograniczy; zminimalizowa wpByw czego[, czstotliwo[ zachodzenia czego[; odnosz si do takich czynno[ci, ktre z jaki[ powodw uznajemy za niekorzystne lub nieprawidBowe z punktu widzenia rozwoju wychowanka; " kreatywne  (Bac) kreatio  stwarza co[ z niczego; wywoBa, uksztaBtowa lub stworzy co[; zaszczepiamy nowe kompetencje, uczymy nowych czynno[ci, ktrymi nie mgB si wcze[niej wykaza, zaszczepiamy nowe typy aktywno[ci, poprzez ktre dotychczas si nie wyr|niaB; " korekcyjne  (Bac)korekcjo  naprawia, poprawia, korygowa; takie cele w ramach, ktrych dokonujemy korekt zachowania, aktywno[ci, czynno[ci wychowanka; korygujemy jakie[ aspekty jego funkcjonowania w rodzinie, szkole, [rodowisku spoBecznym, kulturowym, mBodzie|owym; korekty mog dotyczy wszystkiego; " cele strategiczne (inaczej generalne)  dBugodystansowe, dalekosi|ne, abstrakcyjne  trudno jest w sposb konkretny wyglda sposb realizacji i ich skutek, " MaBgorzata Kunicka  3 typy celw  temporalne (czasowe) orientacje teleologicznej wychowania- takie, w ktrych podstawowym kryterium jest czas, sposb postrzegania czasu " przeszBo[- retrospekcyjne  cofa si wstecz; moda z przeszBo[ci; do[wiadczenia i tradycje przeszBo[ci; podstawowe zrdBo wzorw i ideaBw wychowawczych, stylw |ycia jest przeszBo[; odznacza si du|ym tradycjonalizmem i konserwatyzmem wychowania; nostalgiczne wspomnienia tego co byBo; powracanie do ideaBw; wBa[ciwo[ci: " przywizanie do przeszBo[ci " du|y wspBczynnik samozachowawczo[ci " du|y wspBczynnik bierno[ci i pasywno[ci jednostki " ucieczka lub prba zanegowania wyzwaD wynikajcych z terazniejszo[ci lub przyszBo[ci zwolennicy nie dopuszczaj my[li, |e [wiat si zmienia, jest inny, wyBania nowe wyzwania i zagro|enia, chc cigle posBugiwa si tym samym mimo zmieniajcego si [wiata " terazniejszo[  prezentystyczna  prezentia (Bac)  w centrum zainteresowania jest  tu i teraz ; aktualny bieg wydarzeD; uznanie warto[ci i doniosBo[ci do[wiadczeD pokoleD mienionych ich dziedzictwa- s dobre do wspominania,ale nie koniecznie dobre do zastosowania  tu i teraz ; by mo|e byBy dobre, najlepsze dla minionych pokoleD, nie ma pewno[ci, |e teraz bd one odpowiednie; uwzgldnia aktualny bieg rzeczy, tendencj, specyfik i uwarunkowanie |ycia; my[lenie o nowych celach, zadaniach i metodach wychowania; charakterystyka: " koncentracja na terazniejszo[ci - elastyczno[ my[lenia "  carpe diem " przyszBo[  futurystyczna  future (Bac)  w sposb szczeglny bdzie dowarto[ciowywa czas przyszBy; to co robimy dzi[ robimy z my[l o tym co bdzie jutro; przystosowa si do zmieniajcego |ycia; przewidujemy, |e jutro mo|e by dla niego to niezbdne; natura ludzkiego rozwoju, |ycia ma charakter progresywny i skierowane ku temu co nieznane, niezaktualizowane, nieurzeczywistnione; ludzki sukces, rozwj  polegaj na wybieganiu w przyszBo[, odnalezienia odpowiedniej formuBy; staranie si przewidzie trendy przyszBo[ci; sukces w przyszBo[ci pochodn samomarginesowo[ci terazniejszo[ci; po[wicenie;charakterystyczne cechy: " nakierowanie na przyszBo[ " idealizacja przyszBo[ci " du|y wspBczynnik motywacji do dziaBania  samomotywowanie si Sposoby podziaBw celu (szersza perspektywa) " proste  mo|na zrealizowa szybko, nie wymagaj wielu [rodkw, w prosty sposb mo|na udzieli instrukcji jak je zrealizowa, jak bdzie wygldaB jej przebieg; odzwierciedlaj czynno[ci proste np.  przynie[, wynie[, pozamiataj " zBo|one  realizacja przebiega w sposb wieloetapowy, instrukcje wykonania odznaczaj si stopniem skomplikowania; potrzeba wicej czasu; kilka prb powtrzeD do zrealizowania celu np. nauka czytania, pisania " wyr|niany ze wzgldu na rodzaj zmian zachodzcych w wychowanku " poznawczo instrumentalne - dostarczamy instrukta|u wychowanka, sekwencje wykonania; takie cele w ktrych uczymy, pokazujemy czynno[ci " motywacyjno  emocjonalne  cele w ramach, ktrych chcemy dokonywa pewnych zmian, wywiera okre[lony wpByw na system motywacyjno  emocjonalny dziecka; chcemy go przekona, co[ mu zasugerowa, wymc na nim; wpBywamy na sfer emocji i motywacji (d|enie do czego[) " instrumentalne  ich realizacja, niezbdna jest do realizacji innych, wy|szych celw; cele s instrumentem; nauka czytania i pisania  staje si to instrumentem czBowieka, by lepiej zrozumie [wiat; " kontrabutywne  przy ich realizacji, urzeczywistniane s samoistnie inne cele, cho pierwotnie nie zakBadali[my realizacji tych celw; np. uczenie si jazdy na rowerze " autoteliczne - cele, ktre s ostateczne, posiadaj cele same w sobie; np. uzyskanie autonomii osobistej, samodzielno[ci, odpowiedzialno[ci; " kumulatywne  wspBistniej i uzupeBniaj si z innymi celami; realizacja jednego celu wzmacnia lub dopeBnia realizacje drugiego celu; realizacja celw kumuluje si jako jeden nadrzdny cel np. zawizanie butw + jazda rowerem; opieraj si na logice koniunkcji - Bczenie np. sBowo  i " alternatywne - opieraj si na logice dysjunkcji -  lub ; dokonywanie wyboru; w tym samym czasie nie jeste[my w stanie realizowa r|nych celw  musimy wybra; mog si znosi ze sob, przeczy sobie WYKAAD 07.12.12/14.12.12  PODSTAWOWE KATEGORIE TEORII WYCHOWANIA OKREZLAJCE DYCHOTOMICZNY (oparty na dwoisto[ci)STOSUNEK DO CELW, FUNKCJI I ZADAC WYCHOWANIA 1. Model heteronomii " wychowanie dyrektywne  relacje interpersonalne; wychowawca zarzdc, okre[la obszary powinno[ci lub wytycza limity i zakazy; dominacja logiki interwencjonalizmu wychowawczego  doro[li opieraj swoj aktywno[ w relacji z dzieckiem na ingerowaniu w jego |ycie; jednoznaczne okre[lenie rl i pozycji podmiotw wychowania (wychowawca- decyzja niepodwa|alna, niedyskursywna i wychowanek  pozycja podrzdna, podlega dorosBemu); jasno okre[lona stratyfikacja spoBeczna  z dorosBymi trzeba si liczy, dziecko nie jest nikim wa|nym , jest cieniem [wiata i spraw dorosBych; mocno zaznaczony dystans midzypokoleniowy  dystans przez dziecko uznawany za alienowanie si, postrzegany jako lekcewa|enie wa|no[ci dziecka " racjonalno[ adaptacyjna  racjonalno[ -pewien sposb my[lenia, pewien styl procesw poznawczych, adaptacja - dostosowywa si do czego[; sposb my[lenia wczytany w oddziaBywania wychowawcze, w ramach ktrych na wychowankw jest wywierana presja w celu dostosowania si do dziaBaD spoBecznych i kulturowych;wychowanie = konformizowanie (ugrzecznianie, podporzdkowanie); midzy dorosBymi i dziemi bdzie wyznaczona granica i dystans midzypokoleniowy lub midzygeneracyjny, dorosBy pozycja przewagi wzgldem wychowanka; sukces wychowawczy = skonformizowanie; wczytuje przyszBo[ dzieci w matryce pokolenia starszego; heurystyka konwergencyjny " paradygmat (caBoksztaBt hipotez, twierdzeD, postulatw) didaskalocentryczny (z gr. didaskalos- nauczyciel belfer)  zbir nastawieD, twierdzeD, postulatw w ramach ktrego centraln rol przypisuje osobie figurze nauczyciela; wiek rwna si autorytet " wychowanie konserwatywne (tradycjonalistyczne, rygorystyczne)  na stra|y ochrony, zwyczajw, standardom dziaBania, ktre towarzyszyBy pokoleniom poprzednim; charakter tabuistyczny  stoi na stra|y pewnego tabu; cech bdzie dystans midzypokoleniowy, prba wskrzeszania tradycji w niezmienionej postaci i odwzorowywanie standardw, ktre towarzyszyBy poprzednim pokoleniom; bdzie przyjmowa rygorystyczny styl  karno[, dyscyplina, podporzdkowanie mBodych, starszym; bdzie opieraBo swoj efektywno[ na stosowaniu 2 podstawowych metod wychowania: kar (dominujca metoda), nagroda; bdzie odwoBywa si do monologicznego wizerunku otaczajcego [wiata; czBowiek z natury zBy  homolucus; " dominacja funkcji adaptacyjnej, konformistycznej, reprodukcyjnej " model odnoszcy si do reguB, prawa, nakazu i zakazu " taki model w ramach, ktrego oddziaBywania wychowawcze regulowane s pewnymi zobowizaniami " odzwierciedla wychowawczy system oddziaBywaD nakazowo  rozliczeniowym " reguBy, ktrym wychowanek musi si podporzdkowa dominacji wychowujcego " dorosBy posiada niekwestionowan przewag, dominuje nad wychowankiem, reprezentant porzdku [wiata dorosBych " wychowawca  medium prawidBowo[ci i praw rzdzonych dorosBo[ci " wychowanek musi przej[ przez stadium dyscypliny, ulegBo[ci, podporzdkowania dorosBym " sukces wychowawczy  peBna ulegBo[ i podporzdkowanie wychowanka, mierzony podporzdkowaniem si reguBom trendu |ycia spoBeczno  kulturowego " cel wychowania  wychowanek niczym si nie wyr|nia " dewacja pozytywna (wykraczanie poza [redni spoBeczn) i negatywna (niespeBnianie norm spoBecznych) " nawizanie do psychologii behawioralnej  teoria metodyka i zachowaD; w jakich warunkach i przy u|yciu jakich bodzcw jednostka jest skBonna do realizacji zaBo|eD; czBowiek bytem zewntrzno-sterownym; tworzy warunki opresywno[ci; dwa typy bodzcw " awersyjne  dostarczaj przykro[ci, jednostka odczytuje jako kar " gratyfikacyjne  do[wiadczane przez jednostk jako przyjemno[ci, wyr|nienia, co[ co dostarcza satysfakcji, pozytywnych doznaD wychowanie polega na doborze okre[lonych bodzcw " czBowiek uczy si tego co chce, unika tego co dla niego nie jest korzystne " oddziaBywania socjotechniczne(pewna forma manipulacji)  wiemy gdzie uderzy, |eby otrzyma to czego oczekujemy, sprawno[ techniczna, manipulatorska w osiganiu celw, ktre zakBadamy; pewna precyzja wywierania wpByww na innych; dorosBy posiadajc przewag powinien wiedzie jak opanowa dziecko, jak uruchomi jego dziaBania; odpowiednie manipulowanie i dobieranie odpowiednich czynnikw o charakterze awersyjnych i gratyfikacyjnych; dorosBy traktuje wychowanka instrumentalnie, jako obiekt obrbki wychowawczej; uprzedmiotowienie wychowanka, wychowanek jako przedmiot relacji wychowawczej; 3 rodzaje: " psychotechniki  rozpoznajemy cechy osobowo[ciowe, charektorologiczne wychowanka, znajc mocne i sBabe strony, odpowiednio dobiera si bodzce " antropotechniki  wykorzystanie wBasnych atrybutw, aby oddziaBywa na wychowanka " kulturotechniki  zinstrumentalizowanie polega na instrumentalnym odwoBywaniem si do wybirczych elementw kultury 2. Model autoedukacji " wychowanie niedyrektywne  stara si budowa relacji interpersonalne w oparciu o zasad partnerstwa (pertrakcja, umawianie si) lub dialogu edukacyjnego (kontraktu edukacyjnego); postulat ograniczenia interwencjonalizmu wychowawczego  rozstrzygnicia dotyczce dziecka, nie wszystkie okoliczno[ci i sytuacje wymagaj ingerencji i interwencji dorosBego, nie w ka|dej sytuacji dorosBy musi kontrolowa dziecko, s takie obszary gdzie mo|na da wychowankowi mo|no[ wyboru, dowolno[ w sposobie realizacji i prze|ywania pewnych rzeczy, nie nale|y we wszystkie sfery bezwzgldnie ingerowa; dziecku dajemy mo|liwo[ dziaBania samodzielnego, samodzielnego dokonywania wyborw  nauka samodzielno[ci, autonomii, zaradno[ci |yciowej wymaga tego by doro[li wycofywali si z obszarw interwencjonalizmu; dorosBy  przewaga intelektualna, pozycji, fizyczno[ci, nie bdzie si odwoBywaB, opieraB na nich w relacji z wychowankiem; dziaBanie na rzecz znoszenia dystansu midzypokoleniowego - tej luki odmiennego do[wiadczenia poszczeglnych pokoleD, brak ingerencji w jzyk dziecka; kooperacja " racjonalno[ emancypacyjna  wyzwala si, poszerza granice wolno[ci osobistej (emancypacja); takie podej[cia, w ramach ktrych wspierane s d|enia wychowanka do samodzielno[ci, autonomii osobistej i poszerzania granic wBasnej wolno[ci; ka|demu pokoleniu towarzysz specyficzne cele, style, warto[ci; nastpujce po sobie pokolenia nie s odwzorowaniem poprzednich pokoleD; akceptowana [wiadomo[ dystansu midzypokoleniowego; heurystyki dywergencyjne " paradygmat pajdocentryczny (gr. pajdos - dziecko)- zbir twierdzeD o charakterze metodologicznym i epistemologicznym w ramach, ktrego centraln pozycj, znaczenie przypisuje si osobie, figurze dziecka, dziecko orbit; zwizany ze zjawiskami spoBecznymi; prawa przysBugujce dziecko; dziecko nie jest jednym z elementw posiadania w [wiecie dorosBych; w czBowieku wicej dobra ni| zBa, natura czBowieka jest dobra; " wychowanie liberalne  czBowiek z natury dobry, ma w sobie pierwiastek tego co dobre, czBowiek to homohomini - czBowiek, czBowiekowi (blizni); czBowiek do rozwoju swoich talentw potrzebuje przestrzeni, niezale|no[ci; tworzenie klimatu nieopresywno[ci oddziaBywaD dziaBaD wychowawczych; facylitator  kto[ kto tworzy warunki do aktywno[ci wychowanka, kto[ kto wspiera; moderator  kto[ kto bdzie tworzy warunki, nie bdzie narzucaB stylu dziaBania, bdzie wspiera go; bdzie dopuszczaBo r|ne przemiany spoBeczne, obyczajowe, zmiany, reinterpretacje, rewizje celw spoBecznych wyra|onych w ambicjach i aspiracjach; bdzie promowaBo warto[ci pluralizmu spoBecznego- dopuszczenie r|nych wzorcw jak rwnouprawnionych, promocja idei midzykulturywno[ci; odrzucone prze[wiadczenie , |e |ycie spoBeczne jest jednorodne i obowizuje w nim jeden wzorzec my[lenia, dziaBania, przekonaD i prze[wiadczeD " dominacja funkcji transgresyjnej, samorealizacyjnej, nonkonformistycznej " auto  samodzielno[ " typ ksztaBcenia edukacji, w ktrym jednostka przejawia samomotywowanie do dziaBania, sama podejmuje inicjatywy do swojej edukacji " przeniesiony zostaje akcent z kontroli okre[laniem mianem zewntrz sterownej(model heteronomii  wychowawca zarzdza) na rzecz kontroli wewntrz sterownej (dorosBy ma inicjowa, wspiera, rozbudza motywacj i czuwa nad wychowankiem) " nauczyciel wystpuje w roli moderatora(dorosBy tworzy warunki do aktywno[ci samorzutnej wychowanka), facylitatora (postawy wspierajce, wychowawca tworzy warunki i atmosfer do wsparcia wychowanka), inicjatora (rozbudza aktywno[ wBasn wychowanka, uruchamia jego wBasne kierunki aktywno[ci, rozbudza podmiotow wiar w swoje wBasne mo|liwo[ci, wspiera rozwj, ktry bdzie oparty na zasadzie wewntrznego umiejscowienia kontroli) " samowychowanie  nabywanie kompetencji wychowawczych, gBwn rol odgrywa czynnik zdolno[ci, do motywowania si, oparte na aktywno[ci wBasnej " samoksztaBcenie  samodzielne podejmowanie dziaBaD, nabywanie wiedzy, zdobywanie okre[lonych kwalifikacji spoBecznych, zawodowych, kulturowych " samorealizacja  uruchamiania procesu samorealizujcego, jednostka sama podejmuje kroki, cele, speBnia si |yciowo, samourzeczywistnia si, posiadanie wBasnej filozofii |ycia " inspirowanie, wspieranie, towarzyszenie " psychologia humanistyczna  zdrowa struktura osobowo[ czBowieka, dystans do siebie i do otaczajcego [wiata, rezygnacja z powagi [wiata " proces hominizacji (homo  czBowiek) procesy w ramach, ktrych czBowiek si uczBowiecza, dochodzi do r|nych kompetencji i stylw |ycia wBa[ciwych czBowiekowi(uczenie si mowy, manier towarzyskich); WYKAAD 21.12.12 CECHY ATRYBUTYWNE WYCHOWANIA Typologia MieczysBawa Aobockiego " intencjonalno[ " formom wywierania wpByww towarzysz intencje, idee " czynno[ planowana, celowa, zamierzona, w wyniku ktrej ma by zrealizowany okre[lony cel, zamierzenie " typ warto[ciowania " r|nicuje w teorii proces wychowania od procesu socjalizacji " doro[li kieruj swoje dziaBanie do wychowanka " relacyjno[ (interakcyjno[) " wychowanie opiera si na realnej styczno[ci " ma swoje realne odpowiedniki " konkretny czBowiek kontaktuje si z konkretnym czBowiekiem " styczno[  gBwne zrdBo na[ladowania wzorcw " neurotyczna atmosfera wychowawcza rygoryzm, chBd emocjonalny, ozibBo[, karno[, dyscyplina, dziecko nie czuje si bezpiecznie, komfortowo " pozytywny klimat emocjonalny  poczucie bezpieczeDstwa, otwarto[, zaanga|owanie, poczucie wBasnej warto[ci, je|eli dorosBy wnosi taka atmosfer " profile osobowo[ci " introwertyczny  wiksza skBonno[ to tworzenia pozytywnego klimatu emocjonalnego; introwertyk zakodowany na pewne reakcje, pewne rzeczy przychodz mu same  skryta, zamknita, wycofana, wra|liwa osoba, trudno przystosowuje si do nowych sytuacji, zazwyczaj domator, pamitliwy; " ekstrawertyczny  skBonno[ do kreowania atmosfery otwarto[ci, spontaniczno[ci, wyrozumiaBo[ci; ekstrawertyk  szybkie przystosowanie, spontaniczny, chaotyczny, dusza towarzystwa, niekonsekwentny, cieszy si pozytywnym odbiorem w [rodowisku, robi lepsze wra|enie ni| wyglda " zBo|ono[ " wychowanie nie jest czynno[ci prost, jednorodn, jednowymiarow " na wychowanie skBada si szereg r|nych czynno[ci bdcych w mniejszym lub wikszym zwizku midzy sob " wychowywanie odbywa si w r|nych okoliczno[ciach i miejscach i jego zakres jest nie do okre[lony (nie mo|na jasno wskaza gdzie wychowanie si zaczyna, a gdzie si koDczy, albo co nim jest, a co nim jeszcze nie jest) " aspekty rozwa|ania zBo|ono[ci " czynniki wewntrzne i zewntrzne  majce wpByw na charakter, dynamik wychowania (wewntrzne - prze|ycia osobiste, do[wiadczenia, potrzeby, motywacje, preferencje, wBa[ciwo[ci organizmu ! specyfikuj sposb w jaki dziecko wdra|a si w proces wychowawczy) (zewntrzne  [rodowisko, sytuacje i okoliczno[ci przewidziane i te nieprzewidziane, styl oddziaBywaD wychowawczych ! mog wpBywa na sposb adaptacji) " proces asymilacji  przystosowanie si do wymogw |ycia spoBecznego i kulturowego " proces akomodacji  dostosowa [rodowisko do swoich potrzeb " relatywno[ (wzgldno[) " wychowanie nie zawsze polega na tym samym " dBugotrwaBo[ " rozcignite w czasie " trwa nie tylko tygodniami, miesicami, ale latami " mimo etapw, stadiw, epizodw wyra|a si w cigBo[ci i permanentno[ci " wszystkie elementy dBugotrwaBego procesu skBadaj si na ostateczny efekt WYKAAD 04.01.13 DYSFUNKCJONALNOZ WYCHOWANIA Problematyka bdzie si odnosiBa do niekorzystnych efektw oddziaBywaD pedagogicznych. Niekorzystnych z punktu widzenia dobra wychowanka. Dysfunkcjonalno[  co[ nie funkcjonuje, nie sprawdza si, przynosi odwrotne efekty do zamierzonych Sposoby mwienia o dysfunkcjonalno[ci odwoBujcy si do: " BBdy wychowania - Janusz Tarnowski " bBd tresury  w instrumentalny sposb wymuszanie oddziaBywaD na wychowanka, wg nich korzystne; doro[li prbuj wywiera swj wpByw na dziecko stosujc [wiadomie lub nie[wiadomie bodzce gratyfikujce albo awersyjne; dziecko traktowane w sposb oglny; charakter przedmiotowy, instrumentalny; " bBd administrowania  zBagodzona forma bBdu tresury; zwizane z przyjciem postawy urzdnika przez dorosBego; dorosBy traktuje swoj role wychowawcz w sposb kontrolowania wychowania dziecka; zagubiona wiz emocjonalna; przedmiotowe traktowanie dziecka; relacje wychowawce s formalne " bBd treningu  trenowanie dziecka w obrbie jednej kompetencji, bo im tak si podoba; zwizany z syndromem rzutowaniem niespeBnionych ambicji dorosBych na dziecko; to czego dorosBym si nie udaBo osign  staraj si wykorzysta dzieci do speBnienia swych ambicji; " bBd moralizowania  przesyt pewnych komunikatw w wyniku, ktrych doro[li wywoBuj presj lub chc wymusi postawy, sposb rozumienia czego[; co[ przeciw celowego; " urabianie osobowo[ci  osobowo[ jest czym[ wyjtkowym; nie mo|na wymc na wychowanku innych cech osobowo[ci ni| te ktre ma; nie mo|na wymusi na nim pewnego typu osobowo[; " socjopatologia wychowania  Zygmunt KwieciDski " socjo  spoBeczeDstwo, patologia  zaburzenia, nieprawidBowo[ci " upatruje zrdeB nieprawidBowo[ci w strukturze spoBecznej, w tym co si dzieje w r|nych [rodowiskach spoBecznych " wzorce tkwi w strukturze spoBecznej, tyle tylko, ze mBody czBowiek nie ma hamulcw, kalkulacji " przemoc bezpo[rednia  oczywista, posta fizyczna i psychiczna " przemoc po[rednia  mniej oczywista, pojawia si pewna zgoda spoBeczna; to taka przemoc, ktra ma charakter ukryty; staje si jawna wtedy gdy ujmujemy caBy kontekst pewnych wydarzeD, w ktrych uczestniczy wychowanek; 2 formy: " symboliczna  narzuca nie znaczeD, sensu i interpretacji sposobu rozumienia [wiata; w jej ramach doro[li oczekuj swoich wBasnych my[li poznawczych, emocjonalnych i wolicjonalnych (odnoszcy si do wyboru, preferowania czego[, a odrzucania czego[ innego); przykBad to narzucanie sposobu rozumienia siebie samego lub otaczajcego [wiata, doro[li nie pozwalaj dziecku dostrzega w [wiecie tego czego dorosBy nie dostrzegaj; wszechobecna; w nieunikniony sposb tworzy struktur oddziaBywaD wychowawczych; przekroczone granice(tBumienie ogldu, jak[ form ubezwBasnowolnienia) = rola dysfunkcyjna " strukturalna  polega na tworzeniu r|nych form zale|no[ci, ktre w realny sposb wpBywaj na bieg |ycia wychowanka; formy mog mie charakter ekonomiczny, polityczny, obyczajowy, hierarchiczny, strukturalny (stratyfikacji (umiejscowienia)jednostki); wymusza na nas okre[lone wychowania; " czarna pedagogia  z niemieckiej literatury " zwizana z r|nymi formami krzywdy lub przemocy zale|no[ci edukacyjnej " doro[li ubli|aj wychowank  przez to wychowanek odwzorowuje te same schematy dominacji i przemocy " bdzie si odnosiBa do nadu|y dorosBych wobec dzieci  bBdy wychowania, ale i zBa wola, intencje towarzyszcym dorosBym, molestowanie seksualne " w jej ramach opisywane bd przykBady zncania si nad dziemi, ich wykorzystywania " pseudo wychowanie  Jacek Filek " prawidBowe rozumienie struktury zawiera 3 elementy " podmiot dziaBajcy " akt wychowania " podmiot doznajcy " zjawisko rozszczepienie podmiotw  jest wynikiem zakBcenia r|nych podmiotw po[rednich (rodzic, dyrektor) i bezpo[rednich (nauczyciel, uczeD) " formy wychowania " wychowanie fikcyjne  I - zakBcona podstawowa struktura wychowania; dziaBanie wychowawcze nie o[miela wychowanka do dziaBalno[ci wychowawczej; II - wychowanie jest fikcyjne, poniewa| pomidzy podmiotami bezpo[rednimi nie ma |adnej relacji " wychowanie nieadekwatne  brak uwzgldnienia potrzeb dziecka, nie uwzgldnia potrzeb indywidualnych dziecka " wychowanie wyobcowane  obojtno[ wychowawcy, I  wyobcowany jest cel, intencja wychowania wzgldem skutkw wychowania, cele maj si nijak do konsekwencji naszych dziaBaD wychowawczych, chcemy jednego, a osigamy co innego; II  wychowanie jest wyobcowane wtedy kiedy w samym wychowaniu tym ktrzy wychowuj chodzi o co[ innego ni| same wychowanie, odnosi si do postaci nauczyciela  jest on wyobcowany z intencji i wBasnego zaanga|owania z tego co robi, np. nauczyciel uczy, ale nie zale|y mu na tym by nauczy uczniw " wychowanie zawBadajce  doro[li caBkowicie zdominowywuj [wiat my[li, odczu, preferencji dziecka; w swoich znaczeniach, charakterystykach i opisach bdzie zbie|ne z pojciem czarnej pedagogiki, bdzie odnosiBo si do traumatycznych i negatywnych wpByww dorosBych na dzieci; doro[li uwa|aj, |e dziecko jest elementem ich posiadania, statusu ontologicznego; doro[li mog na r|ny sposb zawBadn dzieckiem; przykBad  r|ne przejawy wykorzystywania fizycznego dzieci  pozbawianie wolno[ci, wykorzystywanie seksualne (pedofilia); wykorzystanie siBy dorosBego na dziecku Rozumienie zakresu i tre[ci dysfunkcjonalno[ci " psychologiczna perspektywa " odnosi bdzie si do niekorzystnych cech charakterologicznych poznawczych tych ktrzy wychowuj " np. wychowawca neurotyczny  rygorystyczny, traktujcy wychowanka w sposb rywalizujcy " socjologiczna perspektywa " odnosi bdzie si do niekorzystnych struktur zwizanych z |yciem spoBecznego WYKAAD 11.01.13 PROBLEM METOD WYCHOWANIA problem autorytetu wychowawcy " powizany z pojciami: " osoba socjalizujco znaczca  na gruncie socjologii wychowania " model  na gruncie psychologi wychowania " autorytet spoBeczny " skuteczno[ bdzie pochodn autorytetu, czy te| wywierania zdolno[ci na wychowanka 2 gBwne metody " indywidualne " najistotniejsze " niezastpione w wychowaniu " zaliczamy metody: " modelowanie " najbardziej pierwotna " intuicyjna  w naturalny sposb odgrywa rol w relacjach midzy dorosBymi i dziemi " modelowanie  odwzorowywanie, na[ladowanie, powielanie, imitowanie wzorcw, ktre s postrzegane przez dziecko " dziecko jako uwa|ny obserwator obserwuje postawy, zachowania, nastawienia osb socjalizujco - znaczcych (w subiektywnej percepcji dziecka jest znaczcy - tych co s w najbli|szym otoczeniu dziecka  rodzic, starszy brat ) " 2 grupy zachowaD w sposb szczeglny przycigaj uwag dzieci " prospoBeczne -pozytywny, konstruktywne nastawienie do [wiata i innych zdolno[ do pomagania, gotowo[ do bezinteresownego pomagania, " antyspoBeczne  negatywny  nie|yczliwo[, agresja, niezdrowa rywalizacja, dyskredytowanie lub deprecjonowanie innych, dziaBanie na szkod innych " czynniki uBatwiajce proces modelowania " ma wiksze znaczenie im w wikszym stopniu dziecko posiada wiksz [wiadomo[ rozbudowanego [wiata i siebie " chBopcy cz[ciej na[laduj wzorce mskie, a dziewczynki |eDskie " tym bardziej skuteczne im wiksz rol w |yciu stanowi model (osoba dorosBa,domniemany autorytet) " im wiksza ilo[ modeli jest takich samych tym lepsze jest oddziaBywanie na dziecka " zasady mwice o tym kiedy model (osoba, domniemany autorytet) jest skuteczny " model bardziej skuteczny w swoim wpBywie modelujcym im wikszy poziom kompetencji i presti|u spoBecznego posiada  dziecko widzi jak model jest traktowany " wpByw osoby modelujcej jest tym wikszy im wikszy zakres wBadzy i mo|liwo[ci posiada - naturalna interesowno[ wpisane w |ycie czBowieka " model jest tym bardziej efektywny im w wikszym stopniu dziecko zauwa|a u niego podobieDstwo do siebie samego  dziecko cz[ciej zwraca uwag na to co jest podobne do niego samego " model jest tym bardziej efektywny im wicej jest entuzjazmu w tym co robi  je[li dorosBy nie przejawia entuzjazmu do czego przekonuje dziecko to nie ma co si spodziewa pozytywnych skutkw " zadaniowa " metoda, ktra wynika w du|ym stopniu z nastawieD intuicyjnych, powizana z naturalnym do[wiadczeniem " mo|e by stosowana intuicyjnie i metodycznie " my po prostu zlecamy do samodzielnego wykonania okre[lone zadania, delegujemy wychowankowi odpowiedzialno[ci " wszechobecna " wykonywanie, powtarzanie pewnych zadaD " fundamentalna rola " obserwowanie co robi inni i jak to robi " samodzielne powielanie, powtarzanie, prba rekonstruowania tego co potrafi inni " podstawowa w ramach wychowania rodzinnego i realizacji obowizku szkolnego " samodzielne dziaBanie pozwala w sposb trwaBy i autonomiczny przyswajania sobie pewnych zadaD, czynno[ci " podstawowe warunki powierzania zadaD (pedagogiczna efektywno[) " dziecko dobrowolnie wykonuje zadania i ma [wiadomo[ ich rangi " zadania musz by na miar mo|liwo[ci dziecka " dostarczanie wielostronnych do[wiadczeD dziecku  wykonywanie zadaD pobudza dziecko, dostarcza mu satysfakcji " powierzanie zadaD powinno odbywa si zgodnie z zasad przechodzenia od zadaD prostych do zBo|onych " zachty i pochwaBy dla wychowanka  charakter motywacyjny, buduj poczucie warto[ci " realizacja, wykonywanie zadaD powinno do[wiadcza zadowolenia i satysfakcji " perswazyjn " opiera si na sBownym przekonywaniu kogo[ do czego[ " komunikaty werbalne " najmniej skuteczna, je|eli wystpuje bez powizania z metod modelowania i zadaniow " powinna by uzupeBnieniem metody modelowania i zadaniowej " przeciw skuteczny gdy dziaBa sama " wszechobecna " w jej ramach chcemy co[ wytBumaczy, przekona do czego[ " wpByw osoby moralizujcej traktowany jako znikomy " wzmocnieD pozytywnych (gratyfikacje  nagrody) " r|ny charakter nagrd  charakter symboliczny (wyraz uznani ze strony dorosBego w stron dziecka, r|nego rodzaju przywileje) lub rzeczowy " 2 podstawowe funkcje pedagogiczne " informacyjna  nagradzamy kogo[ to ten fakt niesie ze sob informacj, |e to co robi jest dobre, wBa[ciwe " motywacyjna  je|eli do[wiadcza nagrody to czuje si zmotywowany do wysiBku, postaw za ktre zostaBo nagrodzone " mechanizmy skuteczno[ci " nagradzane tylko te zachowania, ktre s traktowane jako korzystne, po|dane " nagradza bezpo[redni po wykonanej czynno[ci " konsekwentne stosowanie " wraz z gratyfikacjami materialnymi powinny wystpowa gratyfikacje symboliczne " faworyzowanie  nagradzanie jednego, a pominicie drugiego " wzmocnieD negatywnych (awersje  kary) " zwizane z sytuacjami awersyjnymi (sprawianie przykro[ci) " 2 rodzaje- fizyczne  formy dolegliwo[ci fizycznych; symboliczne  postawa desaprobaty, pokazanie niezadowolenia, odebranie przywilejw " kary s skuteczne w doraznym wygaszaniu zachowaD niepo|danych " niska skuteczno[ w uruchamianiu zachowaD po|danych " mo|liwo[ wyuczenia si przez dziecko unikania kar " zachowanie podlegajce karaniu w momencie ustania czynnika awersyjnego to zachowanie powraca z jeszcze wikszym nasileniu " kary powinny by tylko i wyBcznie uzupeBnieniem, kompletowaniem innych metod  ostateczno[ci " grupowe

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Teoria wychowania egzamin
M Łobocki Teoria wychowania w zarysie rozdz IV
metodyka i teoria wychowania fizycznego, sportu i rekreacji
TEORIA WYCHOWANIA(1)
Teoria wychowania 10 10
Teoria wychowania estetycznego
M Łobocki Teoria wychowania w zarysie rozdz II
M Łobocki Teoria wychowania w zarysie rozdz III
teoria wychowania cwiczenia dr zajac
M Łobocki Teoria wychowania w zarysie rozdz I
Modul 4 Teoria wychowania
MIĘDZY PRAKTYKĄ A TEORIĄ WYCHOWANIA

więcej podobnych podstron