9414912565

Idealizm epistemologiczny: przedmiot poznania nie istnieje niezależnie od poznania i cechy ma ze względu na poznający podmiot (Berkeley)

Idealizm transcendentalny: poznawany przedmiot jest współtworzony przez podmiot i jest różny od świata obiektywnego. Poznający podmiot warunkuje poznawany przedmiot (I. Kant). Kantowski podział sądów: sądy syntetyczne, sądy analityczne, sady aprioryczne, sądy aposterioryczne. Przewrót kopernikański Kanta.

Jaki jest stosunek między poznaniem a doświadczeniem?

A priori = przed, wcześniej;

A posteriori = potem, później.

A priori — DOŚWIADCZENIE -A posteriori

Aprioryzm: istnieje poznanie niezależne od doświadczenia:

Przykłady:

Teoria przypominania (anamnesis) u Platona: wiedza o ideach ma charakter aprioryczny.

Teoria iluminacji św. Augustyna: wiedza matematyczna i wiedza moralna (jej część) jest z iluminacji.

Teoria sądów apriorycznych u Kanta. W czystym przyrodoznawstwie i matematyce istnieją sądy aprioryczne, gdyż ich twierdzenia są powszechne i konieczne.

Aposterioryzm: każde poznanie jest zależne od doświadczenia, następuje po nim. Taki pogląd wyrażali m.in. J. Locke, E. Condillac.

Nihil est in intellectu, quod non prius fuerit in sensu.

(Nie ma niczego w umyśle, co wcześniej nie było w zmysłach)

Pytanie o kryterium prawdy

Definicje prawdy dzielą się na dwie grupy.

Definicja klasyczna Definicje nieklasyczne:

a)    koncepcja zgodności z autorytetem

b)    koncepcja zgody powszechnej

c)    koncepcja koherencyjna

d)    koncepcja ewidencyjna

e)    koncepcja pragmatyczna

Definicja klasyczna porównuje teorię z obiektywnym światem. Większość definicji nieklasycznych porównuje zdania ze zdaniami (teorie z teoriami). Definicje nieklasyczne pojawiają się jako próba uniknięcia trudności, do których prowadzi definicja klasyczna.