9728252595

1498). Formalne wypracowanie założeń metodologicznych dla tej nowej nauki nastąpiło dopiero w XIX w. w wyniku prac A. Pelta, J.S. Dreya, a zwł. J.N. Ehrlicha i J. Ottigera. Jako wstępna część teologii systematycznej, nazywana „Fundamental-Lehre” lub „Theologische Enzyklopadie”. Wg Ehrlicha jej celem było dowodzenie boskiej genezy religii chrześcijańskiej i autorytetu Kościoła; obejmowała traktat o religii, objawieniu i Kościele.

W XX w. A. Gardeil nadał apologetyce charakter ściśle intelektualistyczny, określając jej cel jako ustalenie racjonalnej wiarygodności dogmatu katolickiego czyli Objawienia; opierając się na kryteriach ściśle racjonalnych i naukowych nadał apologetyce naukowy charakter. Wcześniej M. Blondel stworzył system apologetyki woluntarystycznej, zw. też immanentną (chrześcijaństwo ujmował pod kątem znajdujących się w nim wartości zgodnych z podstawowymi potrzebami człowieka, przy czym za punkt wyjścia obrał on psychologiczną i metafizyczną analizę bytu ludzkiego, zwłaszcza działania). Inny teolog A. Poulpiquet dążył do scalenia tych jednostronnych ujęć i stworzenia apologetyki integralnej, jednakże nie ujednolicił on wewnętrznie przedmiotu formalnego tej dyscypliny. Wszystkie dalsze próby idą w kierunku tworzenia t.f. o charakterze integralnym, np.: apologetyka znaku E. Masure’a, apologetyka totalna W. Kwiatkowskiego, personali-styczna t.f., historiozbawcza t.f.

W dobie współczesnej t.f. rozwija się pluralistycznie; głównymi jej przedstawicielami są m.in. A. Kołping, H. Fries, J.B. Metz, R. Latourelle, A. Dulles, E. Biser, A. Grabner-Haider, B. Forte, B. Mondin, H. Waldenfełs, K. Skalicky, K. Neufeld, R. Fisichella, P. Neuner, G. 0’Collins, G. Thils, C. Cime-Lima, J. Werbick, J. Reikerstorfer, H. J. Pottmeyer, M.Seckler, S. Pie-Ninot, J. Mouroux, J. Klausnitzer. Do grona polskich teologów fundamentalnych należą: E. Kopeć, W. Hładowski, J. Myśków, S. Nagy, H. Seweryniak (UKSW), Ł. Kacykowski (WT Kraków), T. Dola (WT Opole), J. Cuda (Katowice), M. Rusecki (KUL).

Obecnie odróżnia się teologię fundamentalną od tradycyjnej apologetyki, wskazując na jej pozytywny charakter wykładu i podstawowe znaczenie dla teologii, przez zajmowanie się problematyką metodologicznych podstaw teologii. Zasadnicza różnica między t.f. a apologetyką tkwi w ujmowaniu przedmiotu badań i stosowanej metody, która musi być adekwatna do przedmiotu. W t.f. przedmiot, czyli Objawienie Boże widzi się jako rzeczywistość nadprzyrodzoną, dlatego i metody mają charakter racjonalno-teologiczny, natomiast w apologetyce uzasadnienie jest czysto racjonalne.

1.3. Przedmiot teologii fundamentalnej

T.f. jako podstawowa dyscyplina teologiczna analizuje fakt zaistnienia objawienia Bożego w historii. Odpowiedzią na to ze strony człowieka jest akt wiary. Przedmiotem podstawowym t.f. jest fakt zaistnienia objawienia Bożego w historii, uzasadnienie jego wiarygodności oraz trwanie w Kościele (demonstratio Christiana et catholica). Obejmuje on ujawnienie się Boga w dziele stworzenia, w dziejach narodu wybranego, mesjańskie oczekiwanie Izraela, wkroczenie Boga w Jezusie Chrystusie w historię, w której zrealizował on w pełni Boży plan zbawienia, założenie religii chrześcijańskiej i jej trwanie w dziejach do powtórnego przyjścia Jezusa tj. paruzji.

W traktacie chrystologicznym przedmiotem t.f. jest ukazanie motywów wiarygodności boskiego posłannictwa Jezusa Chrystusa. Najważniejsze z nich to: 1. argument biblijny (z proroctw), 2. z nadprzyrodzonych kwalifikacji intelektualnych i moralnych, 3. z cudów i 4. ze zmartwychwstania Jezusa. Współcześnie formułuje się coraz częściej nowe argumenty, np. personalistyczny, aksjologiczny (z wartości) i prakseologiczny, bonatywny (z dobra), agapetologiczny (z miłości) i inne.

W traktacie eklezjologicznym ukazuje się uzasadnienie boskiego ustanowienia Kościoła o określonej strukturze organizacyjnej jako nowego Ludu Bożego, wspólnoty wiary, nadziei i miłości, który przekazuje objawienie Boże w historii, dostosowując je do konkretnych warunków i kontynuuje zbawcze dzieło Chrystusa.

3