130859292

Anna Blajer-Gołębiewska Małgorzata Zielenkiewicz

ROZDZIAŁ 8

TEORIA GIER JAKO NARZĘDZIE EKONOMII XX I XXI WIEKU

XX wiek obfitował w wydarzenia, które postawiły przed naukami ekonomicznymi wiele złożonych problemów. Szybki rozwój gospodarek i przedsiębiorczości znalazł odzwierciedlenie w rozkwicie nauk ekonomicznych. W ekonomii powstały nowe nurty, wymagające innego spojrzenia na rzeczywistość gospodarczą zmieniającego się świata. Badania coraz bardziej złożonej rzeczywistości gospodarczej zmusiły ekonomistów do poszukiwania i korzystania z zaawansowanych narzędzi analizy. Ekonomiści stosowali w swoich badaniach już nie tylko metody matematyczne i logiczne. Wspierali się wiedzą zarówno z zakresu statystyki, prawa jak i psychologii. Nastąpił szybki rozwój nauk pomocniczych w ekonomii: ekonometrii, ekonomii matematycznej, rachunkowości. Jednym z narzędzi, które znalazło w XX wieku szerokie zastosowanie w ekonomii, jest teoria gier. Celem referatu jest zaprezentowanie, w jaki sposób rozwijano w ekonomii wykorzystanie metod teorii gier oraz w jakich obszarach opisu i analizy zjawisk gospodarczych okazała się ona być szczególnie przydatna.

1. Ewolucja ekonomii i powstanie teorii racjonalnych oczekiwań

Już na przełomie XVIII i XIX wieku próbowano wprowadzać metody matematyczne do analizy dochodu narodowego i wzrostu gospodarczego. Wydarzenia związane z kryzysem lat 1929-1933 skłoniły Johna M. Keynesa do napisania dzieła pod tytułem „Ogólna Teoria Zatrudnienia, Procentu i Pieniądza” (1936 r.). Ta pozycja stworzyła podstawy nowej dziedziny w ekonomii - makroekonomii. Keynes próbował określić ciąg zależności, który stał się przyczyną kryzysu. Przyczyn tych upatrywał w malejącej tendencji popytu konsumpcyjnego przeciwstawionej wzrostowej tendencji produkcji, co w rezultacie prowadziło do globalnej nadprodukcji. Podważał skuteczność działania mechanizmów rynkowych, skrytykował neoklasyczną teorią bezrobocia. Neoklasycznym teoriom przeciwstawił własną teorię interwencjonizmu państwowego.

W latach 60. makroekonomia była już ugruntowanym działem ekonomii. Modele używane w makroekonomii opisywały zagregowane wartości inwestycji, konsumpcji, czy też popytu na pieniądz¹. Powstawały one na podstawie danych empirycznych (w głównej mierze dotyczących Stanów Zjednoczonych). Modele były dokładnie matematycznie opisane za pomocą funkcji, których parametry dało się oszacować. Makroekonomia miała pomóc przede wszystkim w odpowiednim formułowaniu polityki gospodarczej. Jednakże, brakowało jej podstaw teoretycznych, podobnych do tych, którymi posługiwała się mikroekonomia. Głównym problemem w stworzeniu takich podstaw była specyfika problemów makroekonomicznych. W makroekonomii podstawę stanowiła analiza dynamiki zmiennych, a ponadto ważnym był czynnik niepewności. Równowagę początkowo pojmowano jako stan w dosłownym tego słowa znaczeniu, jako punkt przy danych warunkach ilości i cen.

1

V.V. Chari. R. E. Lucas, Jr.: Architect of Modem Macroeconomics, Federal Resen c Bank of Minneapolis Quarterly Review, Spring 1999, vol. 23, nr 2, s. 3.