1388457310

7

O ówczesnym stanie miernictwa w Polsce tak mówi Grzepski w tej dedykacyi:

Odleciliśmy Geometryą Ludziem prostym nikczemnym, tak że sye nie obierają w niey, iedno trochę ci co rolą albo linienie z naymu mierzyć zwykli: acz ci y takowych u nas w Koronie nie wiele naydzie, okrom Mazowsza mówię: Bo w Polszczę trudno sye Miernika dopytać, iam tylko o iednym słyszał na Podgórzu, ale y ten już był umarł. Przetoż kiedy w Litwie chciano mierzyć Imienia, do Ma-zowsz po Mierniki słano: albowiem indziey ich u nas. ile ia mogę wiedzieć, albo nie naydzie, albo bardzo mało naydzie.

Część teoretyczna, to jest geometrya, jest bardzo krótka, z określeń i małej liczby treściwych dowodzeń złożona, niemniej jednak dość ścisła i jasna. Szerzej za to rozpisuje się Grzepski o miarach za jego czasów u nas używanych i o mierzeniu pól. Mówi o „łanie“ i przytacza wyjątki z ksiąg miejskich krakowskich, określające jak należy rozumieć tę miarę ; — dalej : o morgu rzymskim — o mierzeniu wysokości dale-kości y głębokości — iako dyoptrą mierzyć wieżę albo co inszego wy sold ego — iako dalekość zmierzyć kiedy będziesz miał dyoptrę— iako mierzyć bez dyoptry — o mierzeniu głębokości.

Książeczka Grzepskiego, wyborną polszczyzną, jasno i treściwie napisana, jest pierwszą geometryą polską,— zawierając jednak więcej praktycznych wskazówek odnoszących się do miernictwa, niż właściwego wykładu geometryi, uważaną raczej być powinna za pierwszą dotąd znaną książkę techniczną polską.

Słynny nasz matematyk Jan Brożek ') wysoko cenił dziełko Grzepskiego i ogłosił drukiem rozprawkę :

Księdza Jana Broseiusa Przydatek pierwszy do Geometry ey Potskicy Stanisława (Jrzebskiego (in 4°, bez miejsca i roku ³), dwie karty nieliczbowane, druk gocki), zawierającą cytaty z różnych autorów w kwestyi pomiarów robionych igłą magnesową i zastosowania geometryi do gno-moniki. W swej rozprawie polemicznej : JJisscrtatio de Co-

') Naj pierwsza z ogłoszonych drukiem łacińskich prac Brożka należy także w części do piśmiennictwa technicznego, mianowicie: Gaeo-

desia Distantiai um sine instrument o et Polybii Locus Obscurior (jeometrice expłi-

catus (Kraków 1610, in 4°, kart 7 z lig. w tekście).

³) W każdym razie po r. 1629, w którym Brożek został księdzem.