Place nie zawsze pełnią funkcję motywacyjną. Takiej roli mogą być pozbawione różnego rodzaju gratyfikacje ekonomiczne, zwłaszcza jeśli nie zachowane zostaną wymogi o charakterze psychologicznym. J. Reykowski sformułował pięć zasad psychologicznych, których wypełnienie może spowodować, że place będą miały wartość gratyfi-kacyjną. Oto te zasady:
1. Zasada proporcjonalnego przyrostu - nie każda podwyżka wynagrodzenia lub premia motywuje do bardziej wydajnej pracy. Podwyżka zbyt niska może nawet osłabiać motywację.
2. Zasada wielkości oczekiwanej - każdy pracownik ma na ogól jasno sprecyzowane oczekiwania co do płacy i to w konkretnej kwocie. Te oczekiwania są wynikiem oceny wkładanego wysiłku na stanowisku pracy, informacji o placach na analogicznych stanowiskach w innych filmach.
3. Zasada ograniczonej dostępności - podwyżka, jeśli otrzymują ją wszyscy bez wyjątku nie pełni tej roli.
4. Zasada psychologicznej odległości - nagroda musi kojarzyć się z poniesionym wysiłkiem. Jeżeli czas od zaistniałego faktu, za który należy nagrodzić, przedłużył się, to premia może nie pełnić funkcji motywacyjnej.
5. Zasada prawidłowej orientacji - pracownik każdorazowo powinien być informowany, za co został nagrodzony.1
Bardzo ważne miejsce w oddziaływaniu motywacyjnym w firmach zajmuje motywacja pozapłacowa. Wiele osób uważa, że pracownikom należy „zaszczepiać” energię i entuzjazm do pracy poprzez oddziaływanie na ich osobowość. Najlepiej osobowość pracownika wzmacnia się przez jego partycypację w zarządzaniu firmą. Poprzez uczestnictwo w ważnych decyzjach pracownik poznaje przesłanki, od których zależy sukces zarówno jego, jaki i organizacji. Taki rodzaj partycypacji określany jest partycypacją bezpośrednią.2
W małych i średnich finnach ważną rolę w procesie motywacji spełnia lojalność pracodawcy wobec pracobiorcy i odwrotnie. Wzajemna lojalność obu stron stosunku pracy wpływa jednoznacznie na zaangażowanie się w pracy. Z lojalnością ściśle wiąże się szacunek do kwalifikacji pracownika i dawanie jego dowodu. Powierzanie zadań
J. Reykowski, Teoria motywacji a zarządzanie, PWE, Warszawa 1975.
W. Bańka, op. cit.