112 Rzecz o ZMS - ani laurka, ani pamflet
Powiada się, że owe czasy - to czasy totalitaryzmu państwowego, że wszystko było upaństwowione, że me było miejsca na inicjatywę społeczną
Historia ZMS nie potwierdza tak jednostronnej oceny. To prawda, że społeczna aktywność wielu dziesiątek tysięcy działaczy ZMS nie była skierowana przeciw państwu. Odwrotnie, nasze działania w istotny sposób uzupełniały, wzbogacały, często korygowały działania organów państwowych. Ale gdzie jest powiedziane .że tylko antypaństwowa działalność ma charakter rzeczywiście społeczny i jest wartościowa7 Od swego zarania związek nasz rozwinął wiele inicjatyw, które skierowane były na zewnątrz, na rozwiązywanie ważnych problemów społecznych. Służyły, nie wąsko pojmowanym interesom organizacji i jej członkom, ale całemu społeczeństwu, (...). Oto pod datą 3 lutego 1957 r, a więc dokładnie miesiąc po powstaniu ZMS, zapisano w Kalendarium Ruchu Młodzieżowego: „Członkowie lubelskiej organizacji ZMS włączyli się do społecznej akcji niesienia pomocy repatriantom polskim powracającym z ZSRR"
A trzeba przypomnieć, że w wyniku porozumienia nowego kierownictwa państwa z ówczesnymi władzami ZSRR do Polski wracały wówczas tysiące b. obywateli polskich Po wojnie z różnych przyczyn, rzadko z własnej woli przebywających na terenie ZSRR. Dzisiaj nadaje się wielki rozgłos, kiedy do Polski wraca kilka rodzin polskich z Kazachstanu Wówczas, bez wielkiego zadęcia repatriowano tysiące rodzin, gwarantując im pracę, mieszkania i podstawowe warunki egzystencji. Całym przedsięwzięciem kierował pełnomocnik rządu do spraw repatriacji i odpowiednie organa państwowe, jednakże czynne wsparcie ich działań przez ZMS świadczy o wrażliwości organizacji na sprawy wykraczające poza wąsko pojmowany interes samego związku
Pod datą 5 marca 1958 r. w tym samym Kalendarium zapisano „Sekretariat KC ZMS podjął uchwalę o przystąpieniu organizacji w charakterze członka rzeczywistego do Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich Zadeklarowano współudział Związku w aktywizacji społecznej i gospodarczej Ziem Zachodnich przez uruchamianie małych zakładów produkcyjnych, remontów mieszkań, rozwoju oświaty kultury i turystyki (...). W wyniku tej akcji uruchomiono m in. produkcję szkła gospodarczego w Trzebielu, fabrykę walizek w Numcach Żarskich, fabrykę narzędzi rolniczych w Gubinie w woj. zielonogórskim"
Pod tym, dość suchym zapisem kryje się bardzo cenne na owe czasy przedsięwzięcie. Decyzja ta była rezultatem inicjatywy grudziądzkiej organizacji ZMS jeszcze z 1957 roku. Zakładowe organizacje ZMS