2251772388

METODYKA OPRACOWANIA ZASAD GROMADZENIA ZBIORÓW 145

według kryteriów treściowych, a także określenie liczby egzemplarzy i rodzajów gromadzonych dokumentów; utrzymanie profilu zbiorów niezależnie od zmian na stanowiskach bibliotekarzy odpowiedzialnych za ich rozwój; pomoc w realizacji najważniejszego zadania stojącego przed biblioteką, tj. w zaspokojeniu potrzeb użytkowników; ułatwienie wyboru materiałów zarówno do gromadzenia i selekcji, jak i do katalogowania oraz zabezpieczania; informowanie użytkowników o charakterze zbiorów; zobowiązanie bibliotekarzy do myślenia o krótko- i długofalowych celach biblioteki; eliminowanie wpływu subiektywnych upodobań bibliotekarzy^{1 2 3}.

Powyższe szczegółowe zadania można sprowadzić do trzech najczęściej wymienianych funkcji zasad: pomocniczej w planowaniu budżetu, informacyjnej — wewnętrznej (między oddziałami biblioteki) i zewnętrznej (biblioteka — użytkownicy, biblioteka — inne biblioteki) — oraz szkoleniowej⁴.

Idea spisania zasad ma nie tylko zwolenników, ale także przeciwników. Pogląd Y. Fenga, iż w bibliotekach o nie ustalonych zasadach gromadzenia zbiorów, przy doborze materiałów pracownicy kierują się jedynie bieżącymi trendami i własnymi upodobaniami⁵, został mocno skrytykowany przez Horacka, utrzymującego, że posługiwanie się spisanymi zasadami prowadzi do zastąpienia wyobraźni bibliotekarza wyłącznie rutynowymi czynnościami⁶. Inni przeciwnicy zasad twierdzą, iż kreują one byty idealne, absolutnie nie odpowiadające rzeczywistości. Według nich, zmiany w technikach przekazu (powstawanie nowych typów dokumentów bibliotecznych, np. materiałów audiowizualnych, programów komputerowych, baz danych), a przede wszystkim w potrzebach użytkowników biblioteki, wynikające z kierunków badawczych, następują szybciej niż poprawki wprowadzone do zasad gromadzenia zbiorów; zbiurokratyzowana procedura, nie nadążając za tempem zmian, w praktyce hamuje rozwój zbiorów bibliotecznych⁷. Zwolennicy zasad kontr-argumentują z kolei, że aby wyeliminować np. to ostatnie niebezpieczeństwo, należy w miarę często nowelizować zatwierdzone zasady. Większość cytowanych już autorów podkreśla, iż dokument taki nie spełni swej roli, jeżeli będzie postrzegany jako akt jednorazowy, a więc monolityczny i nieelastyczny¹⁰. Odnotować też należy, iż w literaturze mówi się również o innej możliwości — przyjęcia skróconej wersji zasad, przedstawiającej tylko w ogólnym zarysie politykę gromadzenia; wówczas ich stała aktualizacja nie jest konieczna “.

Przedstawiając i omawiając zasady, autorzy najczęściej powołują się na instrukcje Amerykańskiego Stowarzyszenia Bibliotekarskiego (American Lib-rary Association — ALA). Przyjmuje się w nich, że poszczególne elementy

1

   Tamże, s. 222-224. — M. Pankakc: From book selection to collection management. „Advances in Librarianship" 1984 VoL 13 a. 191-193. — R. M. Magrill, D. J. Hickcy: Acquisitions management and collection development in libraries. Chicago 1984 a. 24-28.

2

   G. E. Gorman, B. R. Howcs: Collection development for libraries. London 1989 a. 5-7, 22.

3

⁷ Tamże. a. 18.

4

¹ Tamże, s. 5.

5

’ Tamże. s. 25.

6

¹⁰ Thmże, ł 20. XXIII.

7

ⁿ D. Law: The organization of collection management in academic libraries. W: Collection management (por. przyp. 3), a. 7.