2278215586

W18

cywilnych or

Jo 10 410 osób

Sytuacja społeczno-polityczna Leszna w okresie Powstania Styczniowego

W Lesznie 5 uczniów gimnazjum zostało skazanych

Wiemy, że wśród gimnazjalistów byl Juli Jaraczewski i Aleksander Sawicki, którzy br udział w walkach 2 marca 1863 pod Mieczownicą - w bitwie tej poległo m.in. 29 gimnazjalistów z Trzemeszna - oraz 8 maja 1863 r. w bitwie pod Ignacewem. Brwę tę stoczył 1100-osobowy oddział

trzema działami, ale połowa oddziału uzbrojona była tylko w kosy. Przeciwko nim wystąpiło ok. dwóch tysięcy żołnierzy rosyjskich dowodzonych przez generałów Brunnera i Krasnokuckiego. Oddział Taczanowskiego został rozbity, a 160 powstańców poległo w walce (A. Piwoń, Pod zaborem pruskim, (w:) Kalendarium miasta Leszna, Leszno 1996, s. 53-54; M. Komolka, S. Sierpowski, Leszno, zarys dziejów, Poznań 1987, s. 103-104 i 123-124 _: M„la Lncyhlopedia Wojskowa, 1967],

Walki powstańcze w 1863 r. wywarły duże wrażenie na mieszkającym w Lesznie dr. Johanie Metzigu, lekarzu miejscowego garnizonu. Ożeniony z Polką, dużą sympatią i uznaniem darzył jej rodaków. W 1863 r. ukazały się drukiem jego wypowiedzi na temat pow-stania Die walue l&siaig der preussischen Verfassungwirren, w których na-woływ.il Prusy do zwołania kongresu europejskiego

i zbratania się całej ludzkości". W pisemku Die Potenfrage stwierdził, że kwestia polska wcześniej nie zejdzie z programów zagadnień dyplomatycznych Europy, póki się jej nie rozwiąże w cywilizowany sposób. Proponował, aby cesarz Francji, Napoleon III, zwołał kongres europejski w celu wskrzeszenia królestwa polskiego [B. Swiderski, Ilustrowany opis Leszna i ziemi leszczyńskiej, Leszno 1928, s. 27-28].

W tym czasie jednak, gubernator wojskowy Prowinz Posuń. gen. 3ńhldersee oraz naczelny prezes prowincji - Horn, opublikowali 3 lutego 1863 r.

I

' ch danych pochoc.......

iz 952 wojskowych. W m natalion piechoty, dwa szwadrony adra 1. batalionu 19. pułku piechoty i 3. batalionu 1. pułku gwardii grenadierów

żołnierze rozlokowani zostali w domach mieszkańców miasta. Pod względem wyznaniowym ludność Leszna dzieliła się na: ewangelików - 4837, żydów - 2464 i katolików - 2157 osób. W połowie XIX w. w Lesznie działały 3 browary (od 1842 r.), czynnych było 59 wiatraków, dobrze rozwijało się też przetwórstwo skórne w 50 warsztatach garbarskich i ponad 100 kuśnierskich. W mieście istniały trzy szkoły elementarne: ewangelicka, katolicka i żydowska oraz Królewskie Gimnazjum,

Polscy uc

na wzmożona politykę ge zorganizowali tajne stówa wydawano przepisywany ręcznie „Tygodnik Polski’’. Po powstaniu w Poznaniu legalnego Towarzystwa Historii i Piśmiennictwa Polskiego, również w Lesznie powstało kolo tej organizacji. W 1861 r. powstało w Poznaniu konspiracyjne Towarzystwo Narodowe „Krakus’’, którego głównym celem było poznawanie literatury i historii Polski oraz łączenie wszystkich sil dla oswobodzenia ojczyzny.

liczny, "ale wykazywał ożywioną działalności Powołał do życia w leszczyńskim gimnazjum Związek Młodszych Braci, działający pod przewodnictwem

prowincji przed podejmowaniem jakichkolwiek prób popierania pawstania, (...) okazyunnie chociaż

i sprzyjaniem wjakibądz sposób, przy jawnej

prawu krajowemu*a któryby pociągnąć móg) za sobą karę zbrodni stanu.

Poczuwamy się więc do obowiązku przestrzedz w dobrej myśli, a za, wszelkim udziałem jal

...........„ i kraju całej su..... ,

Pozrutń, dnia I lutego 1863 r.

Wtelkopolsce, traktowanej przez centralne władze powstańcze jako integralna część państwa polskiego, przypadła rola zaplecza powstania, dostarczającego ochotników i środków finansowych, a także utrzymywania stałego kontaktu z krajami ’ ’ rdu. Organizacja pomocy oparta była na ' i specjalnych Komitetów. Określano je

—------ii kolejnych przywódców. Pierwszy, tzw.

komitet fączyńskiego, powstał już 8 stycznia 1863 r., a wiec jeszcze przed wybuchem walk. Działał i został rozwiązany. Następnymi i kierowali Władysław Kosiński i Jan Uziałyński. Po rozbiciu jednak przez policję pruską komitetu Dzialyńskiego, w kwietniu 1863 r., funkcję tą przejął tzw. komitet wielkopolski. W tym czasie Wielkopolska stała się głównym punktem przerzutowym broni z zagranicy do powstania. W Pow staniu Styczniowym zaangażowało się ponad 4000 Wielkopolan.

30 kilometrów od Leszna, w okolicy Łasz-czyna, 12 kwietnia 1863 r. miał miejsce tragiczny w skutkach pojedynek, podczas którego zginął Stefan Bobrowski, członek Komitetu Centralnego

Stefan Bobrowski urodził się 17 st; wlerechowej w rejonie beidyczowskim. W1854 r. rozpoczął studia w Petersburgu na wydziale filozoficznym. Nawiązał kontakty z kółkami opozycjonistów rosyjskich i polskich, m.in.

przeniósł się na uniwersytet do Kijowa, gdzie

Wstąpił do Związku Trojnickiego i wszetS wkrótce do ścisłego kierownictwa tej organizacji, której celem było rozwiązanie kwestii włościańskiej i odbudowanie Polski przedrozbiorowej. Byl jednym z organizatorów nielegalnej drukami działającej w klasztorze w- Ławrze Pieczarskiej, gdzie wydawano