242074286

sach hył nadal w użyciu ustnym i pisemnym. Pierwszy z nich to akt powołania na pierwszego psstora polskiego do Frysltatu Jakuba Preisa^ ktorego na®./.dsko występuje w księgach miejskich do roku 1590. Drugi dowod to list hipoteczny z 1636 r. wystawiony przez nriasitj Frysztat, kipiący najbujniejszą polszezyznp, podpisany przez przysiąznych i cechmistrzow cechów: tkackiego,

krawieckiego, kozuszniczego, kowalskiego, piekarskiego, sukienniczego, bednarskiego, rzeźniczego i garncarskiego w osobach

Du^y, Szostka, Pieczki, Jirzika Szersnika, Obali i Zermanskie-go. Dalszy dokument to "Status Archipresbyteratus Freystadien-sis" Fryderyka Chalika, frydeczanino, cenny cieszj’nski zabytek piśmienniczy z siedemnastego wieku, w którym aż roi się od polskich określeń pewnych material-ów. Są też w "Statusie" zachowane polskie nazwy miejscowości i rozkazujące polecenie dla patrona kościoła w Karwinie Larischa, napisane podczas wizytacji kościoła w 1682 r.:"Orationes post concionem necesssy^e Polonicae" /modły należy odprawiać w języku polskim/ i inne.

/

III. Slask pod panowaniem Habsburgów

Az do śmierci ostatniej Piastowny w Cieszynie /'I653 r./ Elżbiety Lukrecji, wyznani^ ewangelickie było w Cieszynskiem tolerowane, lecz kiedy Cieszyńskie, jako odumarle lenno korony czeskiej dostało się przez spadek pod władzą Habsburgów, nastała gwałtowna rekatolizacja ziemi cieszyńskiej. Ewangelickie kościoły zamykano i przekazywano katolikom. Lud gromadził się potajemnie. Nauczycieli ewangelickich więziono i wypędzano z kraju, konfliskowano polskie książki modlitewne Dąmbrowskiego, Falkoniusza, Mikołaja Reja,i Grzegorza z Żarnowca. Niektóre z tych książek dochowały, się do naszych czasów. Noszą one siady wilgoci, gdyż były przed szpiegami jezuickimi/obsamurami/ ukrywane w dziuplach drzew leśnych. Dzieła te drukowano szwabachą w Brześciu Litewsim, Krakowie i w Wilnie.

Według dochowanych pore-wozdań z wizytacji biskupich z lat 1679 i 1688 w 36 parafiach katolickich na Śląsku Cieszyna skinr istniały 33 szkoły z 263 uczniami!M 27 kościołach katolickich wygłaszano kazania w jeżyku polskim, w 7 kościołach

na Frytjlg^czyznie w jeżyku ;zw. morawskim i w3kosciolach w niemieckim-.

W okresie największego upadku szkolnictwa śląskiego i prześladowania ukrytych ewangelików na skut.ek interwencji króla szwedzkiego Karola XII doszło uo Konwencji altrans/tadzkiej,