244277096

Kompetencje badawcze a świadomość metodologiczna 89

3) rzeczy są całkowicie niewspółmierne, tzn. można je porównywać na tak wiele różnych sposobów, że nie da się tych sposobów następnie sprowadzić do jakiegoś jednego. Generalnie oznacza to brak zgody na dokonywanie jakichkolwiek porównań'³.

O ile w badaniach ilościowych podczas opracowywania wyników nieustannie dokonuje się porównań, różnego rodzaju uszeregowań i klasyfikacji wyników badań, o tyle w badaniach interpretatywnych wszelkie porównania są niemożliwe, najczęściej wskutek trzeciego z wymienionych rozumień niewspółmierności. Traci się w ten sposób jedno z narzędzi opracowywania wyników badań, użyteczne dla badań ilościowych, a także w potocznej świadomości. Niekiedy młody badacz planuje przeprowadzenie wywiadu narracyjnego w trakcie badania biografii edukacyjnej ze studentami z miasta i ze wsi po to, aby porównać ich drogi edukacyjne. Jeśli dokona takich badań, to szybko spostrzega, że wielość aspektów, w których możliwe jest dokonywanie porównań, jest tak wielka, iż nic z owego porównania nie wynika. Badacz interpretatywny poszukuje więc wielości znaczeń nie po to, aby uszeregować je według kryterium (np. częstotliwości występowania), ale po to, aby stworzyć pulę możliwych znaczeń, aby je wypełnić. Raczej pyta siebie: „Jak słowa przystają do świata, teksty do doświadczenia, a dzieła do życia?”'⁴. Tworzy więc swój własny sposób opracowania wyników badań w zależności od celu, który mu przyświecał, uwzględniając przy tym zebrane przez siebie dane.

Trzeci argument na rzecz na niezbędności kompetencji refleksyjnej badacza interpretatywnego to nieustająca konieczność podejmowania decyzji'⁵ (na tę czynność podczas przeprowadzania wywiadu zwraca uwagę S. Kvale). Badacz musi rozstrzygać: Co zapisywać, a co pominąć? Czy zadać dodatkowe pogłębiające pytanie czy nie? Czy zwrócić na coś (jakiś fakt lub nieścisłość) uwagę ba-danemu/badanym? Ile badań przeprowadzić i ile dokumentów przeanalizować? Jak porządkować zebrane materiały? Jak długie mają być badania (czas trwania wywiadu, obserwacji)? Kogo wybrać do badania, aby uzyskać jak najwartościowsze materiały? Jak dobierać osoby do badania? Jak się zaprezentować badanym? Jak zachęcić ich do rozmowy i współpracy? Jak uzyskać ich zaufanie? Jak nie zawieść ich zaufania? W jaki sposób być otwartym na badanego, a jednocześnie zrealizować postawiony sobie cel badania? Jak w opisie chronić badanych? Itp. Takich pytań mnoży się przed badaczem wiele. W gruncie rzeczy od samego początku podjęcia decyzji o przeprowadzeniu badania będzie musiał sam sobie na nie odpowiadać i stosownie do udzielonych sobie odpowiedzi podejmować

13    S. Lukes, Niewspółmiemość w nauce i etyce [w:] H. Kozakiewicz, E. Mokrzycki, M.J. Siemek (red.), Racjonalność współczesności. Między filozofią a socjologią, PWN, Warszawa 1992.

14    C. Geertz, Dzieło i życie. Antropolog jako autor, Wyd. KR, Warszawa 2000, s. 183.

15    S. Kvale, InterViews. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego, Trans Humana, Białystok 2004, s. 25.