2525393917

358    M. Orzechowski

ciem w agitacji wyborczej na plan pierwszy kwestii narodowo-kultural-nych, a nie społecznych^m. Tego rodzaju postawa musiała przynieść klęskę, chociaż w żadnym wypadku nie chcemy tylko w tym dopatrywać się jej źródeł. W wyborach do Ręichstagu w 1932 r. lista polska straciła prawie 25 000 głosów, komuniści zyskali dalsze 8000 Ich stan posiadania był obecnie prawie 10-krotnie większy od stanu posiadania strony polskiej ¹²⁰. Dopiero teraz następuje w obozie polskim jakby otrzeźwienie. Pojawiają się głosy domagające się natychmiastowego zra-dykalizowania programu społecznego, a właściwie rzecz biorąc jego stworzenia. W „sprawach społeczno-narodowych musimy koniecznie prześcignąć dążenia radykalne naszych wrogów“ ¹²¹ — piszą „Nowiny Co-dzienne“. Refleksje te były już spóźnione, czas po prostu nie pozwalał na wypracowanie programu, nie mówiąc już o wciąż dających o sobie znać oporach przeciwko jakiemukolwiek radykalizmowi społecznemu ¹²². Na przestrzeni lat 1922—1933 r. rywalizacja między KPD a organizacjami polskimi o wpływy na szerokie masy ludności polskiej została bezsprzecznie wygrana przez komunistów. Ruch polski w tej dziedzinie poniósł klęskę. Jedną z najpoważniejszych przyczyn (jeżeli nie główną) tej klęski był brak sprecyzowanego, radykalnego programu społecznego, wyrastającego z potrzeb ludu polskiego, składającego się na Śląsku Opolskim w znakomitej większości z najbardziej upośledzorlych społecznie i politycznie grup robotników i chłopów.

Jest zapewne wiele racji w twierdzeniach przedwojennej prasy polskiej, że na Śląsku Opolskim komuniści „rekrutują się w połowie z tamtejszej ludności polskiej" ¹²³. Stan ten prasa polska w Niemczech próbowała wyjaśniać wyłącznie treścią haseł społecznych komunistów, podkreślając, że do ich realizacji podchodzą oni nieszczerze, demagogicznie. Jednocześnie podkreślała ona, że do komunistów idą wyłącznie germanizujący się Górnoślązacy, a nie świadomi Polacy. Cytowany „Ilustrowany Kurier Codzienny" stwierdzał jednak, że komuniści umieją trafić do Górnoślązaków mową polską, „unikając przy tym haseł nienawiści narodowej" ¹²⁴. Przytoczone przez nas fakty mówią znacznie więcej. Dowodzą one, że robotnik i chłop polski szedł do KPD także i dlatego, iż widział, że wystę-

¹¹⁸    „Nowiny Codzienne", 2 III 1932.

¹¹⁹    Zieliński, Warunki rozwoju..., s. 90.

¹²⁰    Punkt wyjściowy dawał znaczną przewagę stronie polskiej. W 1922 r. w wyborach do Reichstagu Polacy uzyskali 51 437 głosów, a komuniści tylko 37 120.

¹²¹    Co dalej? (Nowiny Codzienne, 4 VIII 1932).

¹²²    Tak np. w sprawie agrarnej wysunięto nader enigmatyczny postulat przeprowadzenia „sprawiedliwej reformy rolnej, takiej jak przeprowadziły ją inne państwa", zwłaszcza Polska (Nowiny Codzienńe, 8 I 1933).

^,M „Ilustrowany Kurier Codzienny", 29 VIII 1932.