10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO www.gazetapodatkowa.pl
Utrata wartości aktywów
rwała utrata wartości uzasadnia dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego przynajmniej dwóch aktywów wypracowujących korzyści ekonomiczne pojedynczo
wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży i/lub ośrodków wypracowujących korzyści ekonomiczne;
netto, a w przypadku jej braku  do ustalonej w inny sposób wartości godziwej. 5) ocenę czy nastąpiła utrata wartości i ustalenie w miarę potrzeby odpisu aktualizującego
Wynika to z art. 28 ust. 7 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 wartość aktywów wypracowujących korzyści ekonomiczne grupowo, obejmującą m.in.
ze zm.). Ma to na celu urealnienie wartości aktywów wykazywanych w bilansie i tym samym ustalenie i rozliczenie odpisu aktualizującego wycenę aktywów wypracowujących
rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego korzyści ekonomiczne grupowo (rozdział VIII).
jednostki. Na każdy dzień bilansowy jednostka ocenia, czy zaistniały korzystne dla niej przesłanki
Odpisów aktualizujących należy dokonać w każdym przypadku, gdy istnieje duże praw- wskazujące, że dokonany w okresach ubiegłych odpis aktualizujący wycenę aktywów stał się
dopodobieństwo, że dany składnik majątku nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części w odniesieniu do określonego wskaz
nika zbędny albo wymaga zmniejszenia. W przypadku
lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Przykładowo utratę wartości w od- stwierdzenia istnienia przesłanek uzasadniających zmniejszenie lub odwrócenie odpisu aktu-
niesieniu do środków trwałych powoduje wycofanie z używania, przeznaczenie do likwidacji, alizującego wycenę aktywów, jednostka weryfikuje (ustala ponownie) wartość odzyskiwalną
zmiana technologii (art. 32 ust. 4 ustawy o rachunkowości). Z kolei przesłanką wskazującą na inwestycji, jak i aktywów wykorzystywanych do działalności. Sposób postępowania podczas
możliwość utraty wartości w odniesieniu do należności jest m.in. informacja o postawieniu odwracania odpisu aktualizującego przedstawiony został w rozdziale IX.
dłużnika w stan likwidacji lub upadłości (art. 35b ust. 1 wymienionej ustawy). Liczne przykłady przedstawione w Standardzie pozwalają prześledzić wszystkie etapy
Odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych oraz należności za- występujące podczas procedury ustalania odpisów aktualizujących i stanowią istotną pomoc
licza się do pozostałych kosztów operacyjnych i ujmuje w księgach rachunkowych zapisem: przy szacowaniu utraty wartości aktywów.
1. Odpis aktualizujący wartość środków trwałych: Tekst Standardu Rachunkowości jest dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Finan-
- Wn konto 76-1  Pozostałe koszty operacyjne , sów (www.mf.gov.pl) w dziale Rachunkowość/Komitet Standardów Rachunkowości/Krajowe
- Ma konto 07  Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych . Standardy Rachunkowości.
2. Przywrócenie wartości (w całości lub w części) środków trwałych z powodu ustania
Ewa Gruchot
przyczyny uzasadniającej uprzednie dokonanie odpisu aktualizującego:
- Wn konto 07  Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych ,
- Ma konto 76-0  Pozostałe przychody operacyjne .
Porady eksperta
3. Odpis aktualizujący wartość należności:
- Wn konto 76-1  Pozostałe koszty operacyjne ,
- Ma konto 28  Odpisy aktualizujące wartość należności .
Zakup maszyny z zamiarem sprzedaży
4. Odwrócenie odpisu aktualizującego wartość należności (np. w związku z uregulowaniem
zapłaty przez dłużnika):
Zakupiliśmy maszynę z zamiarem wykorzystywania jej w prowadzonej
- Wn konto 28  Odpisy aktualizujące wartość należności ,
działalności. Zdecydowaliśmy, że zostanie ona sprzedana przed upływem
- Ma konto 76-0  Pozostałe przychody operacyjne .
roku. W jaki sposób należy ująć w księgach rachunkowych taki zakup?
Szacowanie utraty wartości aktywów niejednokrotnie wykracza poza możliwości wielu
księgowych, gdyż ustawa o rachunkowości w sposób szczegółowy tych kwestii nie reguluje. Jeżeli jednostka przed wprowadzeniem nabytej maszyny podjęła decyzję o jej sprze-
Rozwinięciem przepisów ustawy o rachunkowości jest Krajowy Standard Rachunkowości daży, wówczas powinna wprowadzić ją do ewidencji jako towar. Wynika to z art. 3
nr 4  Utrata wartości aktywów , który został opublikowany w Dzienniku Urzędowym Mini- ust. 1 pkt 18 lit. a) ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem przez aktywa
sterstwa Finansów z dnia 20 lipca 2007 r. nr 8, pod poz. 46 i od tego dnia wszedł w życie. obrotowe rozumie się tę część aktywów rzeczowych jednostki, które są przeznaczone
Przedstawiona w tym Standardzie procedura ustalania odpisu aktualizującego wycenę ak- do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normal-
tywów spowodowanego utratą przez nie wartości składa się z kilku etapów obejmujących: nego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż
1) ocenę potrzeby przeprowadzania procedury aktualizacji wyceny określonych aktywów 12 miesięcy. Z kolei rzeczowe aktywa obrotowe jak stanowi art. 3 ust. 1 pkt 19 powo-
wobec utraty przez nie wartości (rozdział IV)  ocenę przeprowadza się nie rzadziej łanej ustawy to m.in. towary nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym.
niż na dzień bilansowy i polega ona na przeanalizowaniu czy wystąpiły przesłanki Dlatego w sytuacji przedstawionej w pytaniu zasadne jest zakwalifikowanie zakupionej
wskazujące na to, iż przykładowo jednostka może z przyczyn niezależnych od niej nie maszyny jako towaru.
uzyskać należnych jej kwot; Rzeczowe aktywa obrotowe ujmuje się w księgach rachunkowych według ceny
2) zidentyfikowanie aktywów wypracowujących korzyści ekonomiczne pojedynczo i usta- nabycia określonej w art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości.
lenie obiektów oceny utraty wartości (rozdział V)  wymaga to profesjonalnego osądu Ewidencja w księgach rachunkowych operacji zakupu maszyny może zatem prze-
i rozsądnej oceny, uwzględniającej charakter działalności, dotychczasowe doświadczenia biegać następującymi zapisami:
i plany jednostki dotyczące wykorzystywania poszczególnych składników aktywów; 1. Zarachowanie zobowiązania wobec dostawcy:
3) ocenę czy nastąpiła utrata wartości i ustalenie w miarę potrzeby odpisu aktualizującego - Wn konto 30  Rozliczenie zakupu ,
wartość aktywów wypracowujących korzyści ekonomiczne pojedynczo (rozdział VI) - Ma konto 21  Rozrachunki z dostawcami (w analityce: Konto imienne
 przedstawione przykłady pozwalają zapoznać się ze sposobem ustalania odpisów kontrahenta).
aktualizujących wartość różnych składników aktywów; 2. Rozliczenie zakupu:
4) zidentyfikowanie aktywów wypracowujących korzyści ekonomiczne grupowo i ustalenie a) kwota podatku podlegająca odliczeniu
obiektów oceny utraty wartości (rozdział VII)  wyjaśnijmy, o jakie aktywa tutaj może - Wn konto 22  VAT naliczony i jego rozliczenie ,
chodzić i co one oznaczają: - Ma konto 30  Rozliczenie zakupu ,
a) aktywa wypracowujące korzyści ekonomiczne grupowo  oznaczają ośrodek wy- b) wartość maszyny w cenie nabycia
pracowujący korzyści ekonomiczne wraz z przyporządkowanymi do niego aktywami - Wn konto 33  Towary ,
wspólnymi, wartością firmy lub ujemną wartością firmy, - Ma konto 30  Rozliczenie zakupu .
b) ośrodek wypracowujący korzyści ekonomiczne  to najmniejszy możliwy do
zidentyfikowania zespół aktywów, które wypracowują korzyści ekonomiczne gru-
powo, w znacznym stopniu niezależnie od korzyści ekonomicznych pochodzących
Ewidencja sprzedaży nieruchomości
z innych aktywów wypracowujących korzyści ekonomiczne pojedynczo lub z innych
Rozpoczynając prowadzenie działalności w 1999 r. zakupiliśmy grunt
ośrodków wypracowujących korzyści ekonomiczne,
wraz z budynkiem. Obecnie zamierzamy sprzedać tę nieruchomość. Jak
c) aktywa wspólne  to inne niż wartość firmy składniki aktywów, które przyczy-
powinniśmy ująć to zdarzenie w księgach rachunkowych?
niają się do powstawania przyszłych korzyści ekonomicznych netto możliwych do
osiągnięcia przez jednostkę dzięki ich wykorzystaniu w powiązaniu z funkcjami W momencie sprzedaży nieruchomości przychody i koszty związane ze zbyciem
środków trwałych jednostka powinna zaliczyć do pozostałych kosztów i przychodów
operacyjnych  jako przychody i koszty związane pośrednio z działalnością operacyjną
jednostki. Wynika to z art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. b) ustawy o rachunkowości.
Fakturę dokumentującą sprzedaż budynku wraz z gruntem w ewidencji księgowej
wskazane jest ująć następującymi zapisami:
a) wartość sprzedaży brutto
- Wn konto 24  Pozostałe rozrachunki ,
b) VAT należny
- Ma konto 22  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego ,
c) przychód ze sprzedaży
- Ma konto 76-0  Pozostałe przychody operacyjne .
Zgodnie z art. 31 ust. 2 ustawy o rachunkowości, wartość początkową środków
trwałych  z wyjątkiem gruntów niesłużących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową
 zmniejszają odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane w celu uwzględ-
nienia utraty ich wartości, na skutek używania lub upływu czasu. W przypadku zbycia
środka trwałego jego nieumorzoną wartość początkową należy zaliczyć do pozostałych
kosztów operacyjnych. Wyksięgowanie z ewidencji bilansowej sprzedanego budynku
może przebiegać zapisem:
a) wartość początkowa
- Ma konto 01  Środki trwałe ,
b) dotychczasowe umorzenie
- Wn konto 07  Odpisy umorzeniowe środków trwałych ,
c) część nieumorzona
- Wn konto 76-1  Pozostałe koszty operacyjne .
Z kolei wyksięgowanie gruntu z ewidencji bilansowej będzie przebiegać zapisem:
- Wn konto 76-1  Pozostałe koszty operacyjne ,
- Ma konto 01  Środki trwałe .
A.B.
Gazeta Podatkowa nr 81 " 8.10.2007 r.