3184152994

[17] ENERGIA W FOTOSYNTEZIE 455

badań i obliczeń dotyczących kryształów molekularnych mogą i powinny być przymierzane do wyników uzyskiwanych* dla układów modelowych z barwnikami fotosyntetycznymi.

Zbyt ścisłe trzymanie się analogii pomiędzy kryształami molekularnymi i jednostkami fotosyntetycznymi prowadzi do odrzucenia wszystkich wyników, które mogą sugerować inne niż długozasięgowe rezonansowe po-relaksacyjne przekazywania energii, czyli przekazywania typu Fórstera-Dextera (71). Jak już wspomniano, wędrówkę wzbudzenia opisuje się przeważnie w formaliźmie cząstkowym, a nie falowym. Mówi się bądź o przeskokach wzbudzenia, bądź o przekazywaniu pseudocząstki — ekscytonu. W tej sytuacji można i należy znaleźć analogię pomiędzy tymi dwoma opisami: opisem Forstera i opisem ekscytonowym. Takie próby wielokrotnie ponawiano. Forster rozszerzył swą teorię na zakres silniejszych oddziaływań, choć już wcześniej rozważał możliwość zastosowania mechanizmu przekazywania energii przy bardzo słabych oddziaływaniach do wyjaśnienia pierwotnych procesów fotosyntezy (66). Najczęściej cytuje się i używa w konkretnych procesach doświadczalnych analogii pomiędzy opisem ekscytowanym i rezonansowym, podanej przez C 1 a y t o n a (1). Ostatnio nieco inne przyporządkowanie zaproponował Kasha (11). Zestawienie tych propozycji zebrano w tabeli 1.

Tabela 1

Klasyfikacja ekscytonów (zmodyfikowana) (11)

Modele ekscytonów poprzecznych tj. wytworzonych przez wzbudzenie elektromagnetyczne

słabo związany ekscyton ekscyton silnie związany ekscyton Wanniera    Frenkela    Davidowa

(kryształy atomowe)    (kryształy molekularne)

rezonansowe oddziaływania    nierezonansowe

(porelaksacyjne*) przekazywania indukcyjne

swododny ekscyton"

silne sprzężenie⁶ silne sprzężenie⁰

zlokalizowany ekscyton"

słabe sprzężenie⁶

(słabe sprzężenie*)⁰ bardzo słabe

sprzężenie⁰

(przedrelaksacyjne przekazywanie energii*)^

a — według Dawidowa (11); b — według Simpsona i Petersona (44): c — według Forstera (53); d — według Eisingera (72); ♦ — uzupełnienie dokonane przez autora artykułu.