3197489197

wówczas, gdy towarzyszy im atrakcyjne motywowanie niematerialne (np. wysoki społeczny prestiż zawodu, możliwość samorealizacji)¹.

Odmianą form czasowych, umożliwiających różnicowanie wynagrodzeń stosownie do wydajności i efektywności jest czasowa forma z premią . Podstawowym elementem czasowo - premiowej formy płac są stawki płacy zasadniczej wynikające z kategorii zaszeregowania. W celu zwiększenia motywacyjnego oddziaływania płacy, stosuje się również premię, według zasad premiowania stosowanych w przedsiębiorstwie.

Akordowa forma płaca uzależnia wysokość wynagrodzenia od wykonania zadania zgodnie z ustaloną normą. W praktyce stosowany jest akord prosty, który polega na stosowaniu jednej stałej stawki akordowej za wykonane zadanie lub akord progresywny, gdzie stawka jest zmienna i po przekroczeniu ustalonych progów wykonania zadania stawka akordowa może zostać zwiększona.

Dniówkowo - zadaniowa forma płacy jest formą w której jednostką obliczeniową jest dniówka zadaniowa, która łączy w sobie elementy dwóch form wynagradzania: akordowej i czasowo - premiowej. W tej formie wynagradzania ustala się w zleceniu pracy, dla każdego pracownika lub grupy pracowników czas niezbędny do jej wykonania. Jeśli pracownik lub grupa pracowników skróci czas przeznaczony na wykonanie zleconej pracy, wówczas proporcjonalnie do skróconego czasu pracy wzrasta premia przysługująca za wykonanie zadania w wyznaczonym czasie. Dolna granica procentowego wykonania zadań, przy której można przyznać premię oraz górna granica premii, mogą być różne i określają je zakładowe regulaminy premiowania. W praktyce przedsiębiorstw znacznie częściej stosuje się płace zadaniowe z tzw „premią ujemną” zwaną również dniówką kontrolowaną. Jej istota polega na tym, że pracownik bądź grupa pracowników otrzymuje do wykonania ściśle określone zadanie wraz z ustaleniem czasu jego realizacji i wynagrodzeniem. Jeżeli zadanie wykonane zostanie zgodnie z umową, wówczas pracownik bądź pracownicy otrzymują 100% ustalonego wynagrodzenia. Zwiększenie wydajności pracy przez skrócenie terminu wykonania zadania nie jest z zasady premiowane. Przy niedotrzymaniu warunków umowy, wystąpić może obniżenie należnego wynagrodzenia.

Szczególne znaczenie dla wzrostu efektywności pracy ma prowizyjna forma płac. Jej istota polega na zasadzie udziału pracownika/pracowników w efektach pracy. Forma ta pozwala realizować interesy pracowników w powiązaniu z celami przedsiębiorstwa za pomocą odpowiednio dobranych metod obliczania wynagrodzenia. Duże znaczenie ma zespołowa forma prowizyjna lub akordowa Za jej pomocą można ustalić wynagrodzenie dla grup/ zespołów odpowiedzialnych za realizację wyznaczonych zadań zespołowych/grupowych.

Wartościowanie pracy jako podstawa kształtowania poprawnych relacji płac zasadniczych

Aby wynagrodzenia pracowników motywowały ich do efektywnej pracy bądź określonych zachowań, konieczne jest ich właściwe kształtowanie. W grupie składników mających związek z wykonywaną pracą - płaca zasadnicza winna być wyznacznikiem rodzaju realizowanej pracy, to jest jej stopnia trudności złożoności, odpowiedzialności i warunków w jakich jest wykonywana. Aby więc zapewnić związek płacy zasadniczej z pracą niezbędne jest przeprowadzenie wartościowania pracy.

Wartościowanie pracy jest metodą służącą wycenie wymagań stanowiska pracy (rodzaju pracy) lub potencjału kompetencyjnego oraz ustaleniu, na tej zobiektywizowanej podstawie, względnej wartości pracy. Wartościowanie pracy można przeprowadzić wykorzystu-

1

Budka J Formy plac oraz determinanty ich wyboru w: Jasiński Z. red. Podstawy zarządzania operacyjnego Oficyna Ekonomiczna Kraków 2005 str. 265