3329132896

Marek Bodziany

brytyjskiego socjologa Herberta Spencera¹. W dziele zatytułowanym: „Zasady socjologii”, uzupełnił on rozważania A. Comte’a o następujące pytanie: Co dane zjawisko kulturowe lub społeczne czyni w celu utrzymania i zintegrowania społeczeństwa?². I w tym przypadku najwyższą rangę nadano wspólnym wartościom ukształtowanym przez tradycję i historię.

Kulturowe czynniki trwałości społeczeństw odzwierciedla również teoria francuskiego socjologa Emila Durkheima³, który wskazuje na systemy symboli kulturowych, w skład których wchodzą: wartości, przekonania, dogmaty religijne oraz ideologie, jako czynniki determinujące integrację społeczeństw⁴.

Współcześnie panuje pogląd, że prawdziwą i zarazem pierwotną siłą sprawczą rozwoju społeczeństw był język jako narzędzie porozumiewania się. Bez niego - bez względu na formę - jednostki i społeczeństwa nie byłyby w stanie przekazywać innym swoich tradycji, nie mogłyby wymieniać doświadczeń z innymi i wzbogacać własnego dorobku. W związku z tym język (w tym etniczny) jest najistotniejszym składnikiem kultury, który również i obecnie spełnia swoje fundamentalne funkcje, jakim są porozumiewanie oraz wymiana informacji, a także narzędzie negocjacji, mediacji i funkcje edukacyjne. Na poziomie międzynarodowym, język etniczny również wypełnia te same funkcje. Każdy naród posiada bowiem własny, osobliwy zestaw cech kulturowych, wśród których oprócz wartości, tradycji, obyczajów, historii, symboli narodowych, bohaterów oraz religii, istotną rolę odgrywa język etniczny ukształtowany podobnie jak pozostałe elementy przez różne czynniki, w tym również przez dyfuzję kultur.

Istotną cechą języka jest to, że służy komunikacji werbalnej, a ta z kolei jest narzędziem integracji społecznej. Przenosząc ją na grunt etniczny, komunikacja między narodami będzie więc narzędziem integracji kulturowej. Aby jednak było to możliwe, potrzebny jest wysoki poziom kompetencji kulturowej, na którą składa się spośród wielu

1

   Herbert Spencer (1820 - 1903) - brytyjski przedstawiciel nurtu socjologii ewolucjonizmu. W swych teoriach nawiązywał do dorobku Augusta Comte’a. Autor następujących dziel: „Wstęp do socjologii”, „Statyka społeczna”, „System syntezy filozoficznej”, w którego skład wchodziły takie dzieła, jak: „Pierwsze zasady”, „Zasady biologii”, „Zasady psychologii”, „Zasady etyki” oraz „Zasady socjologii”. Zdaniem współczesnych socjologów dzieła Spencera stały się raczej symbolem niż przedmiotem inspiracji dla dalszego rozwoju ewolucjonizmu. Zob. J. Szacki, op. cit., s. 290 - 304.

2

   J. H. Turner, Socjologia. Koncepcje.....op. cit., s. 13.

3

   Emil Durkheim (1858 - 1917) - twórca francuskiej szkoły socjologicznej, profesor socjologii w Bordeaux,

gdzie w 1896 roku objął pierwszą na świecie katedrę socjologii, a w 1902 roku na paryskiej Sorbonie. Autor dziel: „Zasady metody socjologicznej”, „Samobójstwo”, „Elementarne formy życia religijnego" oraz wielu innych. Według niego właściwym przedmiotem socjologii są „fakty społeczne”, czyli normatywne i aksjologiczne przekonania, reguły, które dzielone są przez całą zbiorowość, są zewnętrzne wobec członków społeczeństwa i wywierają na nich przymuszający nacisk. Głównymi dziedzinami faktów społecznych są: moralność, religia i prawo, które obecnie stanowią samo sedno socjologii kultury. J. Szacki, op. cit., s. 372 -374. Również [w:] P. Sztompka, Socjologia....., op. cit., s. 232.

4

   J. H. Turner, Socjologia. Koncepcje.....op. cit., s. 14.