3574672194

5.3. Indywidualne modele biografii — zakres rozwoju _ 1 5 1

Nauczyciele, którzy wyrażali chęć godzenia wielu sfer swojego życia, wyrażają opinię, że niemożliwe jest zaangażowanie w jedną tylko sferę, że satysfakcja życiowa i pełny rozwój możliwe są wtedy, kiedy takie same wartości i z takim samym zaangażowaniem realizuje się w pracy i w życiu osobistym. Respondenci, których biografie stały się podstawą wyróżnienia relacji, którą nazywam harmonizowanie, posiadają poza pracą satysfakcjonujące życie rodzinne lub własne, pozaszkolne zainteresowania. Może to być ważny czynnik wpływający na próby „godzenia”, „harmonizowania”, „równoważenia” sfery pracy i sfery osobistej. Relacjonując własne biografie, dużo miejsca poświęcają domu rodzinnemu, w którym się wychowali, własnym zainteresowaniom (najczęściej ujawnionym w dzieciństwie), a także obecnej rodzinie — małżonkowi i dzieciom. Wszyscy respondenci w tej grupie mają dzieci; co znaczące, dzieci te mają często sukcesy szkolne i zawodowe, z których respondenci są dumni. Być może te czynniki mają wpływ na próbę równoważenia zaangażowania w sferach zawodowej i pozazawodowej. Istotny może być jeszcze jeden czynnik, tj. zakres obowiązków zawodowych i specjalność zawodowa: Tomasz i Piotr są nauczycielami wychowania fizycznego, Iwona — nauczycielką nauczania początkowego, Sylwia — wychowawcą w szkolnej świetlicy, Joanna obecnie zajmuje się terapią logopedyczną i nauczaniem indywidualnym młodszych dzieci, Marta uczy w szkole podstawowej. Być może poziom nauczania (głównie szkoła podstawowa) i treści nauczania (głównie opiekuńcze i wychowawcze) powodują, że opisani nauczyciele realizują w pracy wartości preferowane również w życiu osobistym. Ponadto, jak podkreślają, ich praca nie wymaga takich nakładów czasowych jak na przykład praca „przedmiotowców” czy dyrektora, przez co dysponują podobną ilością czasu na obowiązki zawodowe i na życie osobiste.

5.3.2. Specjalizacja — wybór jednej sfery rozwoju

Ostatni z wyróżnionych wzorów biografii opiera się na wyborze jednej sfery aktywności i rozwijaniu jej. Rekonstrukcja biografii nauczycieli realizujących ten model, treść ich wypowiedzi oraz ilość czasu przeznaczonego na relację różnych wątków, ukazują koncentrowanie się i specjalizowanie w jednej sferze rozwoju. W grupie badanych, których biografie ukazują takie przewartościowanie jednego z obszarów rozwoju, przeważał układ, gdzie to sfera zawodowa zdominowała inne sfery rozwoju — sześcioro respondentów wprost opisywało taki stan rzeczy jako nadal istniejący, troje kolejnych przyznało, że taki model miał miejsce w ich życiu, ale podjęli próbę jego zmodyfikowania. Tylko jedna respondentka realizowała i nadal realizuje drogę rozwoju, gdzie to sfera życia rodzin-