4442198598

europejskich we Włoszech, Hiszpanii, Portugalii, Austro-Węgrzech, krajach bałkańskich i Rosji, większość ludności zajmowała się rolnictwem. Ponad 40% ludności zawodowo czynnej pracowało w rolnictwie w krajach skandynawskich i we Francji; ponad 35% w Niemczech. Większe niż struktura ludności dla rozwoju poszczególnych krajów, zwłaszcza Europy zachodniej miał postęp techniczny głównie takie wynalazki jak pojawienie się sieci gazowych i elektrycznych, rozwój telegrafu pocztowego, telefonizacja głównie wielkich miast, radio, wreszcie metro (Londyn, Budapeszt, Paryż i Berlin) oraz rowery, samochody i wreszcie samoloty. Udział poszczególnych społeczeństw w korzystaniu z tych innowacji był nierówny. W początkowym okresie beneficjentami były warstwy zamożne, z czasem upowszechniły się one w grupach tworzących klasy średnie⁴. Ze względu na polską sytuację polityczną (zabory) i kolejne wyniszczające kraj powstania narodowe zostaliśmy w tyle. Nasze zapóźnienia cywilizacyjne odrabiamy właściwie do dziś.

O ile z wynalazków technicznych szersze rzesze ludności skorzystały dopiero w następnym wieku, to postęp w medycynie spowodował spadek śmiertelności niemowląt i przedłużył życie w grupach trudniących się pracą fizyczną. Przyczynił się do tego twórca anty-septyki (Ignaz Sammelweiss), który zalecił lekarzom odbierającym porody mycie rąk. Robert Koch, który zapoczątkował leczenie gruźlicy, Louis Pasteur-odkrywca bakterii wąglika i wścieklizny. Dzięki upowszechnieniu higieny i zastosowaniu szczepionki przeciw ospie, budowie w miastach wodociągów i kanalizacji, rzadziej zdarzały się epidemie, które w poprzednich wiekach pustoszyły Europę.

Dla wojennych i pokojowych działań praktycznych duże znaczenie miały badania prowadzone nad pierwiastkami radioaktywnymi przez Piotra i Marię Curie.

Prowadzone pod koniec wieku badania Sigmunda Freuda otworzyły nowe perspektywy dla rozwoju psychologii i psychoanalizy i co najważniejsze zmieniły poglądy na ludzi chorych psychicznie.

Punktem wyjścia do naszych rozważań będzie dwudziestolecie Polski Niepodległej (1918-1939). Zmiany w strukturze społecznej miały w tym okresie dwa główne uwarunkowania. Pierwszym było

J. Holzer: Europa, op. cit., s. 28.

89