4640480841

ASYMETRYCZNA SYNTEZA ct-AMINOKWASÓW 23

Zastosowanie (lS,2S,5S)-2-hydroksy-3-pinanonu prowadziło do monopod-stawionych estrów aminokwasów o konfiguracji R z wydajnością chemiczną 50-79% i czystością optyczną 66-83%.

Lepsze wyniki dawało wykorzystanie w analogicznej reakcji sultamu Op-polzera jako chiralnej grupy pomocniczej [35, 36] (schemat 13).

Reakcja alkilowania biegnie z wysoką wydajnością chemiczną (85-96%) i znakomitą diastereoselektywnością (de = 95-98,5%) zarówno dla „aktywowanych” odczynników alkilujących, jak jodki allilowe i benzylowe, jak i dla niere-aktywnych elektrofili (jodków alkilowych pierwszo- i drugorzędowych). Prosty rozdział chromatograficzny epimerów i krystalizacja podnoszą czystość optyczną produktu alkilowania do ~ 100%. Następujące kolejno po sobie hydroliza kwaśna i zasadowa dostarczają a-aminokwasów o ee = 99,5% z wydajnością chemiczną wyższą od 90%.

Wysoka stereoselektywność reakcji alkilowania wynika z ataku odczynnika elektrofilowego od strony Si, przeciwnej do wolnej pary elektronowej na atomie azotu w chelatowanym przez jon litu enolanie o konfiguracji Z:

M/

Schemat 14

Dobrym substratem do syntezy oc-mono- i a,a-dwupodstawionych oraz p-hydroksyaminokwasów są chiralne kompleksy niklowe Ni(II) zasad Schiffa, otrzymywanych z (S)-o~N-(N-benzyloprolilo)-aminobenzofenonu (BBP) i glicyny (Belokon i wsp. [37, 38]). Ogólny tok syntezy przedstawia schemat 15.

Dobre wyniki daje w wypadku tej grupy pomocniczej reakcja kondensacji aldolowej z aldehydami i ketonami [37], Jako zasada stosowany jest metano-lan sodu (MeONa). Atak substratu karbonylowego anti w stosunku do grupy N-benzylowej faworyzuje finalną konfigurację treo-(3-hydroksyaminokwasu (treo:allo 20:1 do 50:1), ee = 72-98%.

Najnowsza praca Belokona i wsp. [39] pokazuje możliwość zastosowania tego systemu również do otrzymywania aminokwasów P,f!-dwupodsta-wionych, takich jak p,|3-difenyloalanina (Dip) w obu enancjomerycznych postaciach z enancjoselektywnością ee > 99% i zadowalającą wydajnością chemiczną.

Metody alkilowania asymetrycznego achiralnych zasad Schiffa za pomocą 7r-allilowych kompleksów palladu opracował Genet ze wsp. [40], Jest to dogodna droga otrzymywania aminokwasów z nienasyconym łańcuchem bocznym.