922740707

ASYMETRYCZNA SYNTEZA a-AMINOKWASÓW 5

— nadmiar diastereoizomeru (ang. diastereomeric excess, de), zwany też diastereoselektywnością, definiowany jako:

gdzie [/4] i [£] oznaczają ilości indywidualnych diastereoizomerów powstających w reakcji.

1. SYNTEZA STRECKERA

Synteza Streckera jest jedną z najstarszych metod otrzymywania a-amino-kwasów na skalę preparatywną [3]. Początkowo ograniczała się ona do syntezy związków racemicznych. Pierwsza stereoselektywna reakcja tego typu została przeprowadzona dopiero w latach 60. przez Haradę [4]:

R—C

nh₂

benzen

K

I

Na₂S04

1) 6M HCI	R'	co2h	H2/Pd(OH)2
2) wymiana jonowa	Ar * N ń	* R	EtOH / H20
		Schemat	1

R' CN

HCN

BOH Al''* "N" * ^

ń

co₂h

H₂N * R

Podstawowa procedura tej syntezy polega na kondensacji optycznie czynnej aminy aromatycznej z aldehydem, a następnie działaniu na tak utworzoną zasadę SchifTa etanolowym roztworem cyjanowodoru. Otrzymany nitryl jest hydrolizowany 6 M HC1 i oczyszczany metodą chromatografii jonowymiennej. Katalityczna hydrogenoliza grupy N-benzylowej prowadzi do otrzymania a-a-minokwasu (a-AA) z wydajnością chemiczną 9-58% i czystością optyczną

op = 22-100% [5].

Późniejsze modyfikacje tej metody polegały m.in. na kondensacji a-mety-lobenzyloaminy z metyloketonami w obecności metanolowego roztworu NaCN (Weinges i wsp. [6]) lub kondensacji tej samej aminy z pochodnymi aldehydów benzylowych (Stout i wsp. [7]). Te nowe procedury poprawiały zarówno wydajność procesu, jak i czystość optyczną produktu finalnego.

Diastereoselektywność addycji CN^- do iminy podwyższyć można również przez zastosowanie w analogicznych reakcjach (4S,5S)-5-amino-2£-dimety-lo-4-fenylo-l,3-dioksanu (Weinges i wsp. [8-11]):