4640480844

ASYMETRYCZNA SYNTEZA o-AMINOKWASÓW 25

5. REAKCJE NA P-WĘGLU

Seryna i jej N-chronione pochodne, cysteina, kwas asparaginowy oraz treonina są potencjalnymi źródłami aktywowanych grup funkcyjnych do tworzenia wiązań C C w reakcjach syntezy optycznie czynnych aminokwasów drogą reakcji na p-węglu.

Vederas i wsp. [41-43] wykorzystali w tego typu reakcjach nukleofilowe rozszczepienie pierścienia p-laktonowego, tworzonego w modyfikowanej reakcji Mitsunobu z N-chronionej seryny (schemat 16):

W wypadku mono-N-p od stawionych p-laktonów niektóre reagenty metaloorganiczne mogą odrywać proton NH, tworząc anion amidu, który może powodować rozszczepienie pierścienia laktonowego lub utrudniać atak innej cząsteczki nukleofila. Aby uniknąć tych reakcji ubocznych, stosować można laktony N,N-dwupodstawione, które ulegają tym samym przemianom w obecności związków nukleofilowych.

Reakcja otwarcia pierścienia laktonowego biec może dwiema drogami: przez rozpad wiązania alkil-tlen lub acyl-tlen. Użycie miękkiego nukleofila i rozpuszczalnika typu THF daje pożądany rozpad alkil-tlen. W wyniku takiego przebiegu reakcji powstają N-chronione P-podstawione aminokwasy z wysoką wydajnością chemiczną i czystością optyczną. Jako czynniki nukleofilowe stosowane mogą być związki siarki, azotu, halogeny, a także związki metaloorganiczne (źródła nukleofilowych atomów węgla). Spośród tych ostatnich najlepsze wyniki daje użycie związków Grignarda w obecności CuCN. Są one bardziej reaktywne niż analogiczne związki miedzioorganiczne i dają 99-100% retencję konfiguracji finalnego aminokwasu (w odniesieniu do p-laktonu), [43],

Przeprowadzenie P-laktonu w sól trifluorooctanową lub tosylową przed reakcją ataku nukleofilowego daje dostęp do a-aminokwasów, które czasami są trudne do otrzymania innymi drogami [42]. P-laktony z wolną grupą aminową reagują nawet z bardzo słabymi nukleofilami (np. F₃CCOO~). Poza tym niektóre reakcje (np. ze związkami siarkowymi) mogą być prowadzone w wodzie przy pH ~5 z dobrą wydajnością, mimo labilności soli P-laktonów w tym rozpuszczalniku.

Analogiczne związki heterocykliczne tworzy również treonina [44], Reakcja cyklizacji jest jednak trudniejsza i przebiega nie w warunkach reakcji Mit-