4640480868

38 A. DĄBROWSKA, W. WICZK, L. ŁANKIEWICZ

nieniu wymagań analogicznych, jak dla dehydroaminokwasów, tzn. geometrii cis olefiny, oraz obecności acylowej ochrony grupy aminowej na N-terminal-nym aminokwasie.

9. REAKCJE SYNTEZY ENZYMATYCZNEJ

Reakcje enzymatycznej syntezy aminokwasów podzielić można na dwie główne grupy:

a)    rozdział racemicznych mieszanin pochodnych aminokwasów przy użyciu różnorodnych enzymów hydrolitycznych: amidaz, nitrylaz, hydantoinaz, acylaz, esteraz, hydrataz i in.,

b)    asymetryczne tworzenie wiązań w związkach prochiralnych, katalizowane przez systemy enzymów, m.in. transaminazy, liazy amonowe.

Enzymy hydrolityczne, selektywnie oddziałując z pochodnymi aminokwasów, dostarczają jednego enancjomeru, najczęściej o konfiguracji L, drugi enancjomer pozostawiając bez zmiany. Dobór enzymu uzależniony jest od rodzaju wiązania, które ma zostać zhydrolizowane, oraz od spełnienia przezeń kilku wymagań, warunkujących efektywność procesu, jak:

—    łatwa dostępność enzymu,

—    stabilność w warunkach reakcji,

—    wysoka czystość optyczna produktu finalnego,

—    specyficzność substratowa,

—    łatwość odzyskania i regeneracji.

Przykładem ilustrującym te rozważania może być enancjoselcktywna hydroliza a-aminonitryli, otrzymywanych w syntezie Streckera [68]:

Y

nh₂

Jedną z najwszechstronniejszych acylaz, hydrolizujących grupy N-acetylo-we, chloroacetylowe i metoksyacetylowe, jest acylaza I [69]:

O

Acylaza I    OH

Schemat 30