4640480851

28 A. DĄBROWSKA, W. WICZK, L. ŁANKIEWICZ

Proporcję stereoizomerów C₂(S): C₂(R) i jednocześnie czystość optyczną produktu finalnego można podnieść do ok. 200:1 dzięki prostemu oczyszczaniu chromatograficznemu, przy czym izomer główny (C₂(S)) wymywany jest jako pierwszy. Wysoki stopień i rodzaj indukcji asymetrycznej związany jest z preferencyjnym atakiem DBAD z mniej zatłoczonej strony chelatowanego enolanu o konfiguracji Z. Rosnąca zawada przestrzenna w łańcuchu bocznym R nie wpływa na reaktywność, za to podnosi znacząco diastereoselektywność addycji elektrofila.

Selektywne odszczepienie chiralnej grupy pomocniczej może zostać przeprowadzone zarówno przez hydrolizę (LiOHX jak i transestryfikację (BrMgOMe, LiOEt, LiOBn). Wybór drogi uzależniony jest w głównej mierze od zawady sterycznej w łańcuchu bocznym R. LiOH może być stosowany efektywnie dla relatywnie niewielkich grup (R = Ph), dla większych korzystniejsze jest użycie LiOBn, a dla takich grup, jak R=rBu najlepsze rezultaty w regioselektywnym odszczepianiu oksazolidynonu daje LiOOH (91% wydajności chemicznej, ee > 99%), [50].

a-Aminokwasy otrzymywane były w postaci N-acylowanej w ciągu reakcji przedstawionych na schemacie 19.

Wydajność sumaryczna po trzech etapach wynosiła 83 99%, proporcja stereoizomerów C₂(S):C₂(P) zaś była większa od 200:1. Metoda ta jest więc zarówno bardzo wydajna, jak i enancjoselektywna, jednocześnie będąc drogą dostępu do a-hydrazynokwasów, mających duże znaczenie syntetyczne.

DBAD wykorzystywany był również przez Oppolzera i wsp. w reakcjach aminowania chiralnego sulfonamidu, będącego pochodną kamfory, w obecności soli tytanu(IV) [51] z równie dobrymi efektami: wydajnością końcową wyższą od 83% i ee—95-99,2%.

Innym źródłem elektrodowego atomu azotu może być również azydek 2,4,6-triizopropyIobenzenosulfonowy („azydek trisylu”) użyty przez Evansa [52], który w sekwencji reakcji daje kwas a-azydokarboksylowy, prekursor a-aminokwasu (schemat 20).

Wydajność chemiczna reakcji wprowadzania grupy azydkowej rośnie ze wzrostem elektrododatniości metalu w enolanie oraz ze wzrostem zawady przestrzennej w grupie „niosącej” azydek. Obecność kwasu octowego jako „przerywacza” reakcji jest konieczna do efektywnego jej przeprowadzenia. Osiągana kinetyczna enancjoselektywność jest zadowalająca, gdyż [R]: [5] ~ 3-97.

Ekwiwalentem grupy [NH₂ ] może być także 1-chloro-1-ni trozocyklohek-san, wprowadzony przez Oppolzera i wsp. [53]. Jako chiralną grupę pomocniczą stosowali oni N-acylosultam otrzymany z kamfory (schemat 21).

Hydroksyaminowa pochodna otrzymywana była jako pojedynczy diaste-reoizomer z wydajnością chemiczną > 70%. Hydrogenoliza (Zn/HCl_liq), a następnie odszczepienie grupy pomocniczej dostarczały finalnego a-aminokwasu z wydajnością > 95% i ee > 99%. Tak wysoka stereoselektywność tłumaczona