5167289628

Nr 1/1952 WIADOMOŚCI URZĘDU PATENTOWEGO 139

n w

JDo 0,2

Sprzęgła te stanowią skojarzenie ze sprzęgłem ciernym tego lub innego sprzęgła regulowanego, np. indukcyjnego lub hydraulicznego. Przy uruchamianiu sprzęgło cierne jest rozłączone i całe połączenie pracuje jak sprzęgło, dopuszczające poślizg jednego wału względem drugiego. Po ukończeniu rozruchu, gdy prędkości wałów prowadzącego i prowadzonego są prawie równe, zamyka się sprzęgło cierne.

Interesujące jest sprzęgło kombinowane, zaproponowane przez E. W. Nitusowa i innych⁶). Sprzęgło posiada wspólny dla obu układów rdzeń elektromagnesu, w którym są wykonane wytoczenia. Przy uruchamianiu sprzęgło pracuje jako sprzęgło indukcyjne. Przy zwiększeniu wzbudzenia zwężone części rdzenia elektromagnesu zostają nasycone, wskutek czego strumień magnetyczny rozdziela się w ten sposób, że jego większa część przechodzi przez zworę, zaopatrzoną w powierzchnie cierne, co wywołuje zamykanie części ciernej sprzęgła.

Sprzęgło elektromagnetyczne może być stosowane do regulowania prędkości maszyny roboczej, napędzanej nie dającym się regulować silnikiem, np. synchronicznym. W tym celu w obwód uzwojenia sprzęgła wprowadza się przerywacz, okresowo przerywający obwód. Przy dostatecznie często następujących po sobie włączeniach i wyłączeniach prędkość pędni bedzie się wahała w wąskich granicach wokoło pewnej wartości średniej. W celu rozrządzania przerywaczem można stosować różne sposoby w zależności od zadań konkretnych. Np. przerywacz może pracować przy kontroli regulatora odśrodkowego lub tachoge-neratora na wale mechanizmu pędniowego, może być obracany silnikiem o regulowanej szybkości itd. Taki sposób jest bardzo podobny do tzw. regulowania impulsowego na drodze okresowego odłączania od ' sieci silników asynchronicznych, różniąc się dodatnio od niego znacznie lżejszymi cieplnymi warunkami^ pracy silnika i prostotą aparatury. Zarazem należy wskazać na jego poważną stronę ujemną, mianowicie szybkie zużywanie się powierzchni ciernych.

Przykładem, takiego sposobu regulacji może być sprzęgło, służące do połączenia prądnicy spawalniczej z silnikiem. Sprzęgło ma trzy u-.wojenia: uzwojenie wzbudzenia niezależnego, uzwojenie zasilane prądem proporcjonalnym do prądu obciążenia prądnicy spawalniczej oraz uzwojenie zasilane prądem proporcjonalnym do napięcia prądnicy spawalniczej. Strumienie drugiego i trzeciego uzwojenia są skierowane przeciwnie do strumienia uzwojenia wzbudzenia niezależnego. W czasie pracy normalnej podstawową rolę odgrywa uzwojenie wzbudzenia niezależnego. Wraz ze zwiększeniem prądu w obwodzie spawalniczym działanie skierowanego przeciwnie uzwojenia szeregowego wzrasta, wypadkowy strumień magnetyczny zmniejsza się, sprzęgło rozłącza ślę i prędkość wirowania prądnicy zmniejsza się. Takie samo działanie wywiera również uzwojenie równoległe przy niedopuszczalnie dużym zwiększeniu się napięcia prądnicy spawalniczej.

Opisywano również regulację momentu skręcającego tokarki przez zmianę natężenia prądu w uzwojeniu sprzęgła.

Stosując sprzęgła elektromagnetyczne- można w sposób dogodny urzeczywistnić sprzęgnięcie dwóch

Rini ^W* ^Nitusow 1 ⁱⁿⁿⁱ- Świadectwo autorskie nr 83472. biuletyn wynalazków. Standartgiz, str. 29, nr 6, 1950.

obracających się wałów bez spowodowania uderzenia. W tym celu na oba wały nasadza się tachogene-ratory, działające na przekaźnik włączający sprzęgło. Przykład takiego schematu rozrządu zmiany prędkości, zastosowanego w pojeździe z silnikiem spalinowym, podano na rys. 4. •

•M-

^zwojen/d, jprz t<L

Rys. 4.

Tachogeneratory TG1 i TG2 są tak włączone, że strumienie magnetyczne, wytwarzane przez nie w uzwojeniach przekaźników, są skierowane przeciwnie. Przy równości napięć tachogeneratorów (a więc i prędkości wałów) zwora przekaźnika opadając zamyka obwód zasilania sprzęgła. W innym wykonaniu takiego urządzenia tachogeneratory zostały zastąpione regulatorami odśrodkowymi.

Ciekawy schemat sprzęgła z zastosowaniem bez-kontaktowego rozrządzania zmianą fazy (np. od schematu mostkowego) został podany na rys. 5.

ou

Rys. 5.

Tarcza B, osadzona na wale prowadzonym, sprzęga się z tarczą 1 lub 2, obracającą się w różnych kierunkach, w zależności od pożądanego kierunku obrotu wału prowadzonego. Strumienie magnetyczne, wytwarzane uzwojeniami 01 i 02, są skierowane przeciwnie, a co do wartości są równe. Gdy napięcia rozrządzającego nie ma, to dławik nasycenia DN, włączony w obwód uzwojeń 01 i 02, ma dużą indukcyj-ność i prąd w tym obwodzie jest mały. Przy zjawieniu się napięcia na uzwojeniu rozrządzającym dławik zostaje domagnesowany, strumienie uzwojeń wzrastają. Strumień uzwojenia rozrządzającego w zależ-, ności od swej fazy będzie wzmacniał strumień jednego z podstawowych uzwojeń, osłabiając jednocześnie strumień drugiego z uzwojeń. W wyniku tego tarcza B sprzęga się z jedną z tarcz 1 lub 2 i prowadzony wał obraca się w pożądanym kierunku. Jeżeli faza napięcia rozrządczego zmieni się, wzrasta wówczas drugi strumień o kierunku przeciwnym, a od-