5282745734

90    Paulina Nogal

2. Teoria gier jako narzędzie wspomagające podejmowanie decyzji

Za datę formalnych narodzin teorii gier przyjmuje się powszechnie 1944 r., czyli wydanie monografii Johna Neumanna i Oskara Morgensterna - Theory of Games and Economic Behavior. Podstawą teorii gier jest opis różnych sytuacji, istotnych o tyle dla podmiotów, które w nich uczestniczą, że rozstrzygnięcie w ramach podjęcia określonej decyzji może znacząco zmienić położenie tego podmiotu / podmiotów [Malawski i inni, 1997, s. 12].

Przedsiębiorstwa mogą oddziaływać na siebie na wiele różnych sposób. Siła tego oddziaływania zależna jest przede wszystkim od wzajemnych stosunków. Może to być przykładowo kooperacja, konkurencja czy też stosunki o charakterze indyferentnym. Wiele z tych zachowań można badać przy pomocy teorii gier, gdyż zajmuje się ona właśnie analizą wzajemnych oddziaływań o charakterze strategicznym. Jak pisze Varian, teoria gier może być użyteczna przy badaniu gier salonowych, negocjacji politycznych oraz zachowań ekonomicznych [Varian, 2005, s. 512].

Podstawowym założeniem teorii gier jest założenie o racjonalności wyboru strategii poszczególnych graczy. Z praktycznego punktu widzenia oznacza to, że osoby uczestniczące w grze mają „dowolnie duże zdolności obliczeniowe i dowolnie doskonałą pamięć" [Malawski i inni, 1997, s. 47]. Doskonała pamięć to nic innego jak wiedza o tym w jaki sposób zachowywał się dany gracz w przeszłości, również w stosunku do innego gracza. Wiedza to także świadomość racjonalności innych graczy. Każdy z graczy zakłada bowiem, że skoro on sam postępuje racjonalnie, to znaczy, że inni także postępują w ten sposób. Mało tego, inni gracze również wiedzą, że on wie o ich racjonalności. Jakkolwiek absurdalnie by to nie brzmiało jest to fundamentalne założenie modelu przedstawionego poniżej.

2.1. Dylemat więźnia, czyli klasyka teorii gier

John Nash¹, który prowadził badania nad grami niekooperacyjny-mi, w połowie XX wieku wyznaczył punkt równowagi nazwany w późniejszym czasie równowagą Nasha. Punkt ten został zdefiniowany jako szczególnego rodzaju stan, w którym każdy uczestnik wybiera najlepszą

1

John Nash (1928 -) wybitny amerykański matematyk, ekonomista, laureat prestiżowej nagrody przyznawanej przez Narodowego Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w 1994 r.