5439978850

Nr 9    PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY    209

0    napięciu przeskoku na mokro o 15% wyższem, niż na całej linji. Obecne zestawienia izolatorów, wyrabianych przez fabryki krajowe, przeważnie nie zawierają odpowiednich typów. Również brak jest typu izolatora stojącego na napięcie 6 kV i nadającego się jako odciągowy na większe przekroje, poczynając od 35 mm*. Zastosowanie zaś izolatora większego typu oznacza zbędne, a czasem niedogodne zwiększenie izolacji.

Przepisy na izolatory wysokiego napięcia z 1931 r., wydane pod nazwą PNE 8, zawierają normy badania i odbioru; projektowane normy r.a izolatory byłyby uzupełnieniem tych przepisów i zawierałyby normalizację kształtu

1    wymiarów.

W zastosowaniu do izolatorów wiszących normalizacja, jak sądzę, jest przedwczesna.

Zaciski linjowe i łączniki.

Są to artykuły, masowo stosowane przy budowie linij napowietrznych i wyrabiane przez mniejsze fabryki wyrobów metalowych. Wobec braku właściwych norm wytwórczość podobnie, jak w wypadku izolatorów stojących wys. napięcia, idzie drogą naśladowania niektórych typów zagranicznych lub fabrykacji modeli, zleconych do wykonania przez odbiorcę. Wykonywane zaciski nie zawsze odpowiadają potrzebom; są np. w sprzedaży takie modele, co do których nie można określić, czy wytwórcy chodziło o kon-lakt elektryczny bez naciągu, czy też tylko o wytrzymanie naciągu, czy wreszcie o jedno i drugie.

Przyszłe normy winny wskazać też materjał, z jakiego mają być zrobione poszczególne części zacisku. Sprawa ta jest b. delikatną; żelazo rdzewieje, mosiądz kruszeje w powietrzu, miedź jest zbyt miękka; najlepszym materjałem lest specjalny bronz. Normalizacja winna uwzględnić kształt zacisku, łatwy do masowego wykonania w średnim warsztacie mechanicznym. Niektóre szczegóły wykonania zagranicznych zacisków miały na celu tylko obniżenie wagi, komplikując wykonanie (np. wycięcia, tworzące ząbki w t. zw. zacisku pazurkowym; zostały następnie zaniechane w innych konstrukcjach, przez stworzenie innego typu, mocniejszego i lepiej dolegającego do przewodu).

Obok zacisków potrzebne jest również ujęcie w ramy normalizacji łączników na druty i normalne linki. Łącznik laki, łączący razem dwa końce przewodu montowanego na słupach, stanowi element bardziej odpowiedzialny i mogący wywołać poważniejsze zakłócenie, niż zacisk. Pg. przepisów na linje elektryczne prądu silnego łącznik winien wytrzymać siłę, równą 90% wytrzymałości przewodu, co jest dla większych przekrojów wymaganiem niełatwem; musi też zapewniać kontakt elektryczny bez zarzutu, prowadzi bowiem cały prąd linji i nie może z natury rzeczy podlegać jakiejkolwiek kontroli, wisząc gdzieś w środku przęsła. Normy na łączniki winny podać dla każdego przekroju tolerancje wymiarów, których dotrzymanie stanowi o jakości i łatwości montażu łącznika.

Ze względów już przytoczonych uważam, że nie jest wskazane normalizację łączników pozostawiać fabrykom, wytwarzającym ten artykuł; winien on być ujęty w ogólnej normalizacji elektrotechnicznej.

Należy mieć na widoku przy opracowaniu tych norm, że zaciski i łączniki są częstokroć przedmiotem patentów.

Uziemienia.

Uziemienie jest elementem często powtarzającym się przy budowie linji wysokiego napięcia oraz wogóle przy budowie instalacyj elektrycznych. Wprawdzie Przepisy Budowy i Ruchu poświęcają tej sprawie trochę miejsca, jednak wzmianka ta jest niedostateczna i nieproporcjonalnie mała w stosunku do wagi zagadnienia.

Przepisy winny ująć:

zestawienie wypadków, kiedy stosujemy uziemienie,

krótki opis paru sposobów uziemień,

szkice wymiarowe uziemiaczy i doprowadzeń do nich,

przekroje i t. p.,

dopuszczalne opory uziemień,

kontrolę uziemień.

Ujęte w ten sposób normy na uziemienia będą dotyczyć oczywiście nielylko linij wysokiego napiącia, lecz i wogóle wszelkich instalacyj elektrycznych.

W powyższem zestawieniu wyczerpałem, jak sądzę, te części składowe budowy linji napowietrznych średnich napięć, które nadają się do ujednostajnienia i normalizacji. W miarę postępu techniki budowy linij ilość takich elementów wzrośnie oraz dotychczasowe normy będą wymagały lewizji. Nie powinno to jednak zniechęcać do podjęcia już teraz prac normalizacyjnych.

BURZE I PRZEPIĘCIA W POLSKICH SIECIACH ELEKTRYCZNYCH WYSOKIEGO NAPIĘCIA W 1934 ROKU

WEDŁUG STATYSTYKI KOMISJI PRZEPIĘĆ S. E. P.

In*. L

Streszczenie. Autor podaje i omawia wyniki statystyki, Przeprowadzonej przez Komisję Przepięć S. E. P. w roku ^1,ł34. Statystyka objęła 17 przedsiębiorstw sieciowych, posiadających około 40% długości wszystkich linij napowietrz-ⁿych wysokiego napięcia w Polsce. Osobno przeprowadzono analizę sieci z punktu widzenia odporności jej urządzeń na Przepięcia i osobno zachowanie się sieci podczas zaobserwowanych burz.

W celu zebrania i usystematyzowania materjału, dotyczącego przepięć w polskich sieciach elektrycznych wyso-^,ego napięcia, który mógłby być wykorzystany przy zamie-^rzonem opracowaniu ,,Wskazówek ochrony od przepięć sie-

Jung

ci elektrycznych wysokiego napięcia", Komisja Przepięć S. E. P. podjęła się prowadzenia odpowiedniej statystyki na podstawie danych, dostarczanych w tym celu przez polskie przedsiębiorstwa, posiadające sieci wysokiego napięcia. Podobne prace wykonywane są już od szeregu lat w kilku państwach Europy i Ameryki; są one szczegółowe i kompletne, gdyż opierają się zarówno na bezpośrednich spostrzeżeniach, jak i na ścisłych danych, zbieranych przy pomocy specjalnych aparatów (nieraz bardzo kosztownych). Prace te dla naszego jednak użytku mogą mieć znaczenie tylko jako materjał kontrolny i orjentacyjny, gdyż dotyczą sieci o napięciach przeważnie wyższych oraz warunków terenowych i