5768085836

M. Sawicki¹ traktuje środowisko jako całość tego, co otacza człowieka, w czym człowiek tkwi, co na niego oddziałuje i na co on sam działa i nazywa je jako „do-okolny świat życia" (Lebens urn welt) człowieka. Każdy organizm żywy potrzebuje do-okolnego świata, buduje taki świat, by móc w nim zaprezentować, ukazać swoją istotę. Środowisko traktowane jako żywy, dynamiczny, przestrzennie zróżnicowany wytwór przyrody i cywilizacji jest „wielką siatką - jeśli dotkniemy jej jednego punktu, ona cała wibruje, wszystkie jej elementy są połączone"². Wiedza o „do-okolnym świecie" nazwana została w 1869 roku przez przyrodoznawcę E. Haeckla ekologią (gr. oikos = dom, otoczenie + logos = nauka) - nauką zajmującą się relacjami między żywymi organizmami a ich środowiskiem życia z uwzględnieniem wzajemnych stosunków między tymi organizmami. Obecnie zarówno termin „ekologia", jak i przymiotnik „ekologiczny" interpretuje się znacznie szerzej. Stosuje się go w odniesieniu do ruchów społecznych i politycznych stawiających sobie za cel ochronę środowiska i wskazujących, że stosunki między ludźmi, powstające w procesie ich przystosowywania się do środowiska przyrodniczego, są podstawą wszelkich innych stosunków, a także w odniesieniu do kierunków filozoficznych postrzegających człowieka jako jeden z wielu gatunków, użytkowników wspólnego dobra jakim jest biosfera oraz analizujących wzajemne oddziaływanie środowiska i populacji ludzkich³.

W tym szerokim rozumieniu środowiska przedmiotem zainteresowania nauk biologicznych jest w szczególności jego aspekt przyrodniczy. Odnosi się on do abiotycznych i biotycznych elementów przyrody rozumianych jako „zespół oddziałujących na siebie nieożywionych i ożywionych elementów przyrody wpływających równocześnie i bezpośrednio na rozwój, przemianę materii i aktywność życiową organizmów w miejscu ich występowania"⁴ oraz jako „przyrodnicze otoczenie człowieka"⁵. Elementy te wzajemnie na siebie wpływają, a współdziałając tworzą zespoły warunków środowiskowych (klimatycznych, glebowych i innych), w jakich bytuje dany organizm czy populacja. W tak rozumianym środowisku nauki biologiczne wyróżniają określone wycinki biosfery odpowiadające tzw. wysokim po-

9

1

   M. Sawicki, Edukacja środowiskowa w klasach I-III szkoły podstawowej, Wydawnic-two Naukowe Semper, Warszawa 1997, s. 9.

2

   D. Kiełczewski, Główne nurty ekologiczne we współczesne/ filozotii, |w:| Interdyscyplinarne podstawy ochrony środowiska przyrodniczego, red. B. Prandecka, Ossolineum, Wrocław 1993, s. 39.

3

   Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, t. 2, D-H, Warszawa 1995, s. 21.

4

   H. Hłuszyk, A. Stankiewicz, Słownik szkolny. Ekologia, WSiP, Warszawa 1996, s. 162.

5

   S. Myczkowski, Człowiek - przyroda - cywilizacja, PWN, Warszawa 1976.