5768085877

nia, rozwijania i akcentowania wszystkich ważnych dla tego okresu życia dziecka jego cech psychicznych: intelektualnych, emocjonalnych i społecznych. Poprzez edukację środowiskową uczeń zdobywa bowiem określony zasób wiedzy, rozwija swoje zdolności poznawcze i kształtuje umiejętność myślenia przyrodniczego, nabywa umiejętność przeżywania kontaktów z przyrodą i zjawiskami społecznymi, ekspresji twórczej z tym związanej, nabywa umiejętność poznawania siebie w relacjach społecznych i przyrodniczych. W konsekwencji kontakty edukacyjne dziecka ze środowiskiem rozwijają go jako jednostkę biologiczną (rozumiejącą swoje miejsce w rzeczywistości przyrodniczej), kulturową (będącą twórcą i odbiorcą kultury materialnej i duchowej) i społeczną (posiadającą umiejętność funkcjonowania w rzeczywistości przyrodniczej i kulturowej według uznanych norm etycznych).

Projektowanie przez nauczyciela procesu dydaktyczno-wychowawczego w odniesieniu do edukacji środowiskowej wymaga respektowania indywidualnej drogi rozwoju ucznia. Nauczyciel musi stwarzać takie warunki, aby każde dziecko, w kontaktach z poznawaną rzeczywistością społeczno-przyrodniczą, na miarę swoich możliwości, odniosło sukces w zakresie wszystkich komponentów rozwoju własnej osobowości: w zakresie wzbogacenia wiedzy przyrodniczo-społecznej, rozwoju zdolności poznawczych, nabycia i ukształtowania prawidłowych postaw i zachowań względem przyrody, ludzi i ich wytworów - materialnych i duchowych.

Ideą przewodnią edukacji środowiskowej na poziomie wczesnoszkol-nym jest „pokazać dziecku złożoność świata i miejsce człowieka w środowisku przyrodniczym, społecznym i kulturowym. Program szczególnie akcentuje problematykę związaną z porozumiewaniem się, najbliższym środowiskiem, bezpieczeństwem i zdrowiem, dostarczając dziecku sposobności do podejmowania działań pozwalających na pełne przeżycie dzieciństwa"³⁹. Wszystko bowiem, co dzieje się w procesie edukacji, „jest po to, by dziecko posunęło się do przodu w swoim rozwoju. Ważne jest więc: ile zdobędzie prawdy o sobie samym i o otaczającym go świecie, ile przeżyje piękna i doznań estetycznych w kontaktach z tym światem, o ile utrwali w sobie pojęcia dobra. A więc pozna, odczuje i zrozumie istnienie takich wartości uniwersalnych, jak PRAWDA, PIĘKNO, DOBRO. Aby zrozumieć świat, uczynić go swoim, dziecko musi go wysłuchać - wypatrzyć - wysmakować - wyczuć - wydeptać - wykształcić, spostrzec, że rzeczy są zło-

³⁹ Reforma systemu edukacji. Projekt, s. 108.

32