6075430305

SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 6 37

natychmiastowej ocenie, ponieważ działają z tzw. opóźnieniem. Osoby poddane oddziaływaniom biblioterapii mają różne zaburzenia, różna też jest ich głębokość, a grupy powinny być w miarę jednorodne, by móc określić zachodzące zmiany w aspekcie ilościowym i jakościowym.

Przeprowadzono także badania, przy zastosowaniu wybranych poradników, z pacjentami cierpiącymi na depresję, napady paniki i otyłość. Zmierzono symptomy opierając się na testach diagnostycznych i zbudowaną odpowiednią grupę kontrolną, która nie różniła się symptomami (jakością i głębokością zaburzeń) i nie została poddana terapii w ostatnich 4 do 12 tygodni. Otrzymane wyniki wskazują, że poradniki spowodowały mentalną poprawę, słabszą jednak od korzyści wyniesionych z indywidualnej psychoterapii. Pozytywne oddziaływanie tej formy terapii szczególnie wyraźnie ujawniło się, gdy porównano rezultaty jej stosowania w stosunku do grupy, która nie została objęta żadną formą leczenia [Arkowitz i Liłienfeld 2006],

Zdefiniowanie biblioterapii w koncepcji poznawczo-behawioralnej, w opinii piszącej te słowa, pozwoli na zrozumienie roli i precyzyjne sformułowanie zadań, jakie pełni w profilaktyce i terapii. Proponuję zdefiniować biblioterapię jako:

metodę psychoterapeutyczną - oddziałującą przez literaturę na procesy poznawcze jednostki: na kształtowanie się lub przekształcanie schematów: „obrazu siebie” i „obrazu świata” - której zadaniem jest:

a)    budowanie zasobów osobistych,

b)    wspieranie w sytuacjach trudnych,

c)    oddziaływanie terapeutycznie.

ad a) Jeśli przyjmiemy, że rozwój jest procesem przekształcania się pod wpływem nowych doświadczeń, to budowanie zasobów poprzez literaturę polega na nabywaniu lub przekształcaniu się schematów poznawczych odnoszących się do obrazu siebie i świata. Budowanie obrazu siebie poprzez literaturę wspomaga kreację siebie, a równolegle rozwija empatię, optymizm, humor, ułatwia poszukiwanie wartości, sensu życia i nadaniu mu wymiaru transcendentnego. Odpow iednio dobrana lektura umożliwia odkrywanie siebie, własnych walorów i swoich słabych stron; to pomoc w rozwijaniu introspekcji, zwiększaniu kontroli nad emocjami i zachowaniem. Skuteczna biblioterapia usprawnia kontakty z otoczeniem i środowiskiem zewnętrznym - pozwala na lepsze zrozumienie innych, kształtuje bogatszy, bardziej zróżnicowany obraz świata. Zasoby osobiste kształtowane w oparciu o literaturę oswajają z różnymi wydarzeniami, dają wzory sposobów' myślenia, odczuwania, zachowania, które sprzyjają zwiększaniu poczucia kontroli nad sobą i nad sytuacją, facylitują tym samym wypracowanie efektywnych strategii radzenia sobie ze stresem. Stres, według R. Lazarusa i S. Folkmana, to „określona relacja między osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanow i” [Henszen-Niejodek i Ratajczak 2000, 14],

W procesie indywidualnego szacowania sytuacji trudnej do możliwości sprostania jej wymogom jednostka dokonuje tzw. oceny pierwotnej, czy będzie