6075430314

SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 6 33

ale i doświadczenie innych. Aldous Huxley jako pierwszy podkreślał znaczenie indywidualnego rozumienia zdarzeń dla kształtowania się obrazu siebie i świata. Pisał, że ważne jest nie tyle samo wydarzenie, ile jego interpretacja [Lobovits, Epston i Freeman],

Literatura, tak jak osoby znaczące, ma wpływ na postawy, system wartości, dokonywane wybory. Jej wpływ jest istotny przede wszystkim dlatego, że literatura jest wyjątkowym rodzajem sztuki. Jej walory estetyczne, etyczne czy filozoficzne potęgują siłę wpływu, przemawia do wyobraźni, wyzwala emocje i wpływa na sposób myślenia. Dlatego koncepcja leczenia książką ma długą historię. Biblioterapię stosowali już starożytni Grecy i Rzymianie [Konieczna 2004]. a w XX wieku doczekała się wielu opracowań i jest metodą adresowaną do dorosłych i dzieci [Molicka 2002; Leah (red.)].

Pojęcie biblioterapii było różnie definiowane - jako metoda wspierająca roces terapeutyczny, służąca pomocą w rozwiązywaniu problemów osobistych, innym razem jako relacja lecznicza między biblioterapeutą a pacjentem poprzez literaturę, którą poprzedza diagnoza i opracowanie bardzo zindywidualizowanej pracy z książką [Cwynar 1972; Kozakiewicz 1977; Kratochvil 1984, 383; Borecka 1997, 121; Pardeck i Pardeck 2002], Aktualnie najczęściej określa się biblioterapię jako metodę terapeutyczną uruchamiającą „dynamiczny proces interakcji między literaturą a osobowością czytelnika, literatura umożliwia zaspokojenie potrzeb psychicznych, łagodzi stres i stymuluje rozwój osobowości” [Coi], Proces dynamicznej interakcji może oddziaływać progresywnie poprzez stymulację rozwoju samooceny, poprawiać wgląd w sytuację. Uogólniając można stwierdzić, że pomaga rozwiązywać problemy czytelnika [Coi],

Gaił Byme pisze, że biblioterapia oddziałuje na trzech poziomach: identyfikacji, katharsis, wglądu we własne uczucia i myśli [Byme], Literatura przydatna jest w poradnictwie jako pomoc w radzeniu sobie z wyzwaniami, które niesie życie lub w celu interwencji terapeutycznej.

Joseph Gold pisze o literaturze, jako podstawie dla psychoterapii [1990], Utwory literackie - epickie czy poetyckie - są najlepszym materiałem do terapii, ponieważ są fikcją, produktem zewnętrznym, ale i kluczem do świata wewnętrznego, bo zawierają w sobie uniwersalne problemy ludzkiej egzystencji. Tym samym dotyczą problemów' emocjonalnych czytelnika. Literatura zastosowana w biblioterapii, w opinii J. Golda, powoduje:

•    wzrost kompetencji językowych; język, jak pisze, idealnie łączy myśli i uczucia, poza tym opowiadanie najlepiej rozwija pamięć językową (semantyczną, fonetyczną gramatyczną),

•    łatwość zapamiętywania ważnych życiowo informacji,

•    możliwość identyfikacji z bohaterem, która daje satysfakcję, bezpieczeństwo, a także możliwość grania innej roli w wyobraźni, co pozwala na ćwiczenie w wyborach, ocenach (lubię, nie lubię, pasuje do mnie, nie pasuje). Identyfikacja wyzwala emocje, uczucia. W tym sensie ludzie zawsze czytają o sobie, w bohaterach literackich rozpoznają siebie. Pozwala na oczyszczenie emocjonalne. Katharsis „odkryli” Grecy, temu