8960330152

SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 8 51

giego człowieka oraz wspomagają proces formowania się tożsamości jednostki. Istotne jest to, że kontakty z ludźmi spoza rodziny i szkoły mają częstokroć charakter dobrowolny (np. przynależność do różnych organizacji), co może znaczyć, że są dla dzieci i młodzieży szczególnie atrakcyjne, zatem mogą być źródłami wartości, norm i wzorów do naśladowania, ergo mogą pełnić ważną rolę w procesie socjalizacji.

Wreszcie należałoby wspomnieć o roli środków masowego przekazu i komunikowania w nawiązywaniu kontaktów. W telewizji, radiu, prasie czy Internecie młodzi ludzie spotykają bowiem wzory do naśladowania, które mogą mieć znaczący wpływ na kształtującą się osobowość [Przecławska i Rowicki (red.) 2000; Muszyński 1976, 143n], Internet i telefonia komórkowa od pewnego czasu odgrywają niepoślednią rolę w komunikowaniu się młodych ludzi - w podtrzymywaniu znajomości lecz także w ich nawiązywaniu (abstrahując od jakości czy trwałości tychże kontaktów). Miody człowiek może zawierać znajomości z osobami z najbardziej oddalonych zakątków świata - to jedno z dobrodziejstw postępującej globalizacji.

Podsumowując można stwierdzić, że w opisanych trzech środowiskach zaznaczają się trzy główne mechanizmy socjalizacyjne, o których pisze H. Muszyński: kontroli społecznej, wpływu osób znaczących oraz wzmacniania wewnętrznego.

•    Mechanizmy kontroli społecznej polegają na tym, że interakcje jednostek odbywa się w otoczeniu innych ludzi, którzy w określony sposób reagują na te interakcje - mogą je akceptować, bądź nie (i dawać temu świadectwo!). Mimo, że najczęściej reakcje na określone zachowania są spontaniczne, to kryje się za nimi aprobowany system norm i wzorów wyznaczający sposób postępowania, ale też i reagowania. Jak twierdzi H. Muszyński [1976, 112]

dzięki temu następuje w danej grupie lub środowisku znaczne ujednolicenie sposobów reagowania na zachow ania poszczególnych jednostek. Taki właśnie system powszechnych i ujednoliconych reakcji akceptujących lub dezaprobu-jących czyjeś zachowanie nazywamy kontrolą społeczną [1976, 112],

•    Kolejne mechanizmy - wpływu osób znaczących - polegają na tym, że w życiu młodych ludzi występują osoby (zazwyczaj starsze, bardziej doświadczone, ale mogą to być też rówieśnicy), które postrzegane są jako bliskie, przypisuje się im pozytywne cechy, pełnią ważne role itd. Wpływ osób znaczących może odbywać się na dwóch poziomach: pierwszy to zewnętrzne odwzorowywania czyjegoś zachowania (zwane naśladownictwem bądź modelowaniem), natomiast drugi dotyczy odwzorowywania cudzych stanów psychicznych (nazywane jest identyfikacją) [Muszyński 1976,112].

•    Trzeci i ostatni, to mechanizm wzmacniania wewnętrznego. Polega on na tym, że jednostka, po uprzednim uwewnętrznieniu określonych systemów reguł i norm postępowania, niejako sama reguluje swoje własne zachowania i reakcje, niezależnie od otoczenia. Mechanizmy te mają jednak zaw-