8960330157

SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 8 43

pomiędzy tymi pojęciami można najkrócej przedstawić w następujący sposób: jednostka ludzka od najmłodszych lat wdrażana jest do życia w społeczeństwie (socjalizacja), co możliwe jest dzięki jej rozwojowi w różnych sferach (m.in. społecznej, moralnej czy emocjonalnej). Rozwój w wymienionych sferach nie byłby możliwy bez wchodzenia w obustronne relacje z innymi ludźmi (interakcje społeczne), a niezbędna do tego jest umiejętność komunikowania się - poprzez słowa (komunikacja werbalna), jak i gesty (komunikacja niewerbalna, tzw. „mowa ciała”)¹.

Socjalizacja, według D. Geulena i K. Hurrelmanna, to

proces powstawania i rozwoju osobowości zachodzący we wzajemnej zależności ze społecznie przekazywanym środowiskiem socjalnym i materialnym. Przy czym chodzi zwłaszcza o to, jak człowiek staje się podmiotem zdolnym do społecznego działania [Tillmaim 1996, 6].

Społeczeństwo (rodzice, szkoła, grupa rówieśnicza, zakład pracy, itd.) przekazuje więc jednostce ludzkiej wiedzę, wartości, normy społeczne, wzory zachowań oraz zapewnia materialne zaplecze, takie jak pokarm, schronienie, odzienie itd. W zamian społeczeństwo oczekuje, że człowiek stanie się jego członkiem. Skutkiem (czy też celem) socjalizacji jest więc uspołecznienie [Szewczuk (red.) 1998, 757], czyli zdolność jednostki do konstruktywnego życia w społeczeństwie. Socjalizacja zależy jednak od wielu czynników i przebiega w różnych fazach. K. J. Tillmann wyróżnia strukturę warunków socjalizacji oraz fazy procesu socjalizacji. Przedstawiają je odpowiednio rycina 1. i 2.

Płaszczyzna	Komponenty (przykładowo)
4) Całe społeczeństwo ł	Struktura ekonomiczna, socjalna, \| polityczna
3) Instytucje t	\ Zakład pracy, środki masowego przekazu, szkoły, uniwersytety, t wojsko, kościoły
▼ 2) Interakcje i czynności I	+ Relacje rodzice - dziecko, nauka w szkole, komunikowanie się z rówieśni-f kami, przyjaciółmi, krewnymi
1) Podmiot	▼ Wzory doświadczeń, nastawienia, wiedza, struktury emocjonalne, zdolności poznawcze

Źródło: [Tillmann 1996, 14],

Ryc. 1. Struktura warunków socjalizacji

W niniejszy m opracowaniu pominięto problematykę występowania synonimów poszczególnych pojęć, jak to ma miejsce np. w przypadku tenninu ..komunikacja'', który zastępowany bywa pojęciem ..porozumiewanie się" [por. Adler. Rosenfeld i Proctor II 2006, 4 a].