8960330163

SCRIPTA COMENIANA LESNENSIA NR 8 49

gów, czasami ingerują w ich działania i zabawy (choć może to przynieść, jak zauważa Schaffer, skutek odwrotny). Wpływ pośredni natomiast odnosi się nie do konkretnych działań, ale niejako do predyspozycji nabytych przez dziecko w domu rodzinnym, a związanych, m.in. ze stylem wychowania. I tak, według Schaffera

chłodni i niedostępni rodzice częściej niż rodzice, którzy udzielają wsparcia i darzą dzieci ciepłem, dochowują się dzieci agresywnych. Zakres umiejętności społecznych u dzieci rodziców autorytarnych jest niepełny; rodzice pobłażliwi, którzy nie wyznaczają żadnych granic, dochowują się dzieci, które są nieopanowane w relacjach z innymi. Natomiast rodzice wyrozumiali i wrażliwi przekazują dzieciom poczucie pewności siebie w relacjach z innymi [2005, 137],

Źródło: [Schaffer 2005. 135],

Ryc. 4. Czas spędzany w towarzystwie dzieci i dorosłych w różnych okresach dzieciństwa

W rodzinie nasileniu podlega także proces socjalizacji - rodzice kształtują dziecięcy system wartości, przyswajają dziecku normy i zapoznają z wzorami zachowań akceptowanymi społecznie, kształtują postawy i przygotowują do pełnienia ról społecznych [Zaborowski 1974, 100n],

Drugim ważnym środowiskiem, w którym jednostka kontaktuje się z innymi ludźmi, jest szkoła. Dziecko ma tu do czynienia głównie z nauczycielami i rówieśnikami, którzy nabierają coraz większego znaczenia. Związane jest to,