6075430309

28 M. Molicka Terapeuteryczne funkcje literatuiy

described. British and American research conceming its effectiveness are presented. The results of therapy using this method are not so straightforward, what depends on many factors i.e.: imprecise definition of bibliotherapy itself. The author proposes the definition of bibliotłierapy in the aspect of cognitive and behavioral psychology, fonnulates the tasks and spheres of its impact what enables to define the subject of research morę precisely.

FUNKCJE SPOŁECZNE LITERATURY

SOCIAL FUNCTIONS OF LITERATURĘ

Czytelnictwo jest zjawiskiem społecznym, zachodzi w zbiorowości, jest formą komunikowania się. Odgrywa ono, o czym powszechnie wiadomo, ważną rolę w kształceniu, a w samokształceniu jego rola jest fundamentalna. Autorzy, nadawcy komunikatów, mogą oddziaływać na swoich odbiorców, na ich procesy poznawcze, emocjonalno-motywacyjne, a nawet na ich zachowania społeczne. Z kolei odbiorcy - poprzez preferencje czytelnicze - sygnalizują życzenia, potrzeby, oczekiwania...

Literatura, jako przedmiot zainteresowania czytelników, była wielokrotnie definiowana. Już jej najbardziej rozpowszechnione encyklopedyczne określenie wprowadza w istotę zagadnienia - to „ogól wypowiedzi utrwalonych na piśmie, związanych funkcjonalnie z różnymi zakresami życia zbiorowego” [Nowa 1998, t. 3, 764], Tak szeroko rozumianą literaturę dzielimy na piękną „dział piśmiennictwa obejmujący wypowiedzi o dominującej funkcji estetycznej, w opozycji do typów wypowiedzi informacyjnych, dydaktycznych, naukowych, publicystycznych itp.” [Nowa 1998, t. 3, 764] i teksty nieliterackie.

Literatura jest też szeroko rozpowszechnionym komunikatorem i w tej roli pełni określone funkcje społeczne. W tym kontekście badacze zjawiska wskazują na „ogólne zadania i cele, dla których literatura jest wytwarzana, rozpowszechniana i odbierana przez społeczeństwo - oraz rzeczywiste skutki społeczne odbioru literatury, zarówno uświadamiane, jak i te nieuświadamiane” [Wojciechowski 2000, 98], Mówiąc o funkcjach społecznych głównie koncentrujemy się na motywach czytania literatury, czy - jak pisze J. Wojciechowski -na czytelniczych nastawieniach wobec literatury. Istnieje wiele wyodrębnionych motywów czytania. Opierają się one na schemacie potrzeb człowieka i analizie specyfiki literatury. Za S. Siekierskim przyjąć można następujące funkcje społeczne literatury [Wojciechowski 2000, 98]:

emocjonalną,

werystyczną,

rozrywkową,

substytutywną.

filozoficzno-spoleczną,

estetyczną,

wychowawczą,

poznawczą,

•    Funkcja filozoficzna dotyczy konfrontacji obrazu świata wykreowanego w dziele literackim ze światopoglądem odbiorcy.

•    Funkcja estetyczna odwołuje się do potrzeb estetycznych czytelnika, dotyczy sposobu przekazu jej treści, formy.