6307877575

239

O możliwości antycypacji w stosunkach międzynarodowych

jako mariaż postmodernizmu i klasycznej geopolityki²⁹, oraz geopolityka akcentująca znaczenie surowców energetycznych³⁰.

Hipoteza głosząca istnienie kultur strategicznych/bezpieczeństwa zakłada, że każde państwo w toku swoich dziejów wykształciło pewien styl stosowania siły i uprawiania polityki w relacjach międzynarodowych. Kultura strategiczna ma swoje źródła nie tylko w geografii, ale również (a może przede wszystkim) w interpretacji, jaką przestrzeni nada społeczeństwo i jego elity. Tak więc kultura bezpieczeństwa

najogólniej rzecz ujmując, dotyczy sfery przekonań podzielanych przez społeczeństwo oraz elity polityczne, odnoszących się do polityki bezpieczeństwa, a więc miejsca danego państwa w systemie międzynarodowym, w węższym sensie do politycznych aspektów użycia siły militarnej. Koncepcja ta zakłada rozpoznanie sposobów konstruowania narodowych interesów bezpieczeństwa, ogniskując swą uwagę na zjawisku oddziaływania specyficznych, uformowanych historycznie wzorców i norm³¹.

Uwzględnienie warstwy ideacyjnej ma w zamyśle wzmocnić siłę predykcyjną tej teorii³². Znając i rozumiejąc idee organizujące politykę danego podmiotu międzynarodowego, można podjąć próbę sformułowania twierdzeń probabilistycznych na temat jego możliwych reakcji na zdarzenia w systemie międzynarodowym³³.

Niestety, nawet uwzględnienie wszystkich trzech powyższych elementów nie impregnuje prognozy na tzw. dzikie karty (wild cards) — wydarzenia o bardzo dużej sile oddziaływania i nikłym prawdopodobieństwie zajścia. Przykładem takiego zdarzenia były terrorystyczne ataki na World Trade Center w 2001 roku. Niall Ferguson w rozważaniach nad przyszłością USA zwrócił uwagę, że wydarzenia o dużym wpływie na rzeczywistość można podzielić ze względu na prawdopodobieństwo ich zajścia na dwie kategorie³⁴. Pierwszą grupę stanowią zdarzenia o dużym prawdopodobieństwie

²⁹    Zob. np.: F. Gołębski, Geokulturowy model w badaniach stosunków międzynarodowych, „Stosunki Międzynarodowe - International Relations” 2009, t. 40, nr 3-4, s. 33-50; J. Potulski, Geopolityka jako krytyka społeczna, [w:] Geopolityka. Elementy teorii, metody i badania, red. Z. Lach, J. Wendt, Częstochowa 2010, s. 39-48; W. Kazanecki, Geopolityka krytyczna—skuteczna metoda wyjaśniania w XXI wieku?, [w:] ibidem, s. 93-107. Oba teksty dostępne są w wersji cyfrowej na http://www.geopolityka.org.pl/images/ geopolityka_elementy_teorii.pdf [pobrano: 5.09.2010].

³⁰    Zob. np. E. Wyciszkiewicz, Rosyjski sektor naftowo-gazowy, [w:] Geopolityka rurociągów, red. idem, Warszawa 2008, s. 7-54.

³¹    K. Malinowski, Kultura bezpieczeństwa narodowego: koncepcja i możliwości zastosowania, [w:] Kultura bezpieczeństwa narodowego w Polsce i Niemczech, red. idem, Poznań 2003, s. 16.

³²    Na temat czynnika ideacyjnego zob. B. Sajduk, Idee mają znaczenie. Wpływ czynnika ideacyjno-dyskur-sywnego na wynik procesu politycznego, „Politikon. Publikacja pokonferencyjna”, Kraków 2009, s. 165-183; ftp://atgroup.home.pl/ksiazki/politikon/politikon.pdftpobrano: 5.09.2010]; idem, Wpływ czynnika ide-acyjno-dyskursywnego na wynik procesu politycznego, „Kultura i Polityka. Zeszyty Naukowe WSE” 2008, nr 2-3, s. 11-30.

³³    Zob. J.S. Lantis, D. Howlett, Kultura strategiczna, [w:] Strategia we współczesnym świecie. Wprowadzenie do studiów strategicznych, red. J. Baylis, J. Witz, C.S. Gray, E. Cohen, przeł. W. Nowicki, Kraków 2009, s. 87-106.

³⁴    Global Discintinuities. A Discussion with Owen Harries, Itamar Rabinowich, Niall Ferguson, and Scott Barrett, [w:] Blindside. How to Anticipate Forming Events and Wild Cards in Global Politics, red. F. Fu-