6931257440

95

_GŁÓWNE nurty w niemieckiej nauce

rzemiosła do skomplikowanych czynności intelektualno-technicznych. Obszarem poszczególnych studiów czyni się wiek XVIII, XIX oraz, rzecz jasna cały wiek XX, ze szczególnym uwzględnieniem dziennikarstwa Trzeciej Rzeszy (od połowy XIX wieku zaczęły powstawać organizacje zrzeszające dziennikarzy).

Dziennikarstwo jest traktowane jako temat nauki o komunikowaniu masowym (Journalismus ais Thema der Komunikationswissenschaft), jako jej nurt badawczy, dziedzina wiedzy⁵⁴. Jako takie jest wewnętrznie zróżnicowane w sensie możliwości wyróżniania określonych pól badawczych, przedmiotów opisu. W tym kontekście autorzy mówią o jego wymiarze subiektywnym:    np. samoświadomości dziennikarzy, specyficzno-

-zawodowych nastawień wobec siebie i publiczności, zakresu autonomii w przedsiębiorstwach medialnych. W wymiarze obiektywnym mówi się

0    strukturach organizacyjnych, warunkach pracy, skutkach rozwoju nowych technik, sytuacji kobiet w dziennikarstwie. Dziennikarstwo jest też pojmowane jako system społeczny w trzech wymiarach: osobowym, ról zawodowych i jako rezultat rozwoju procesów komunikacyjnych. Pojawia się ono

1    funkcjonuje w związku z koniecznością obsługi rozwijających się mediów i realizacji komunikacji masowej. Badania środowiska dziennikarskiego mają w Niemczech charakter systematyczny. Podejmuje się szereg badań szczegółowych mających na celu opisanie wielu konkretnych aspektów pracy (np. realizowano tematy: „Stres w dziennikarstwie”, „Zdrowie w dziennikarstwie”). Oczywiście podstawową rolę pełnią opisy środowiska pod względem demograficznym, analizuje się w różnych aspektach czasowych dochody środowiska, zadowolenie z pracy i prestiż społeczny. Wiele uwagi poświęca się problemom etycznym, wartościom i normom w dziennikarstwie. Np. według badań z połowy lat osiemdziesiątych aż 95% niemieckich dziennikarzy pojmowało swoją rolę jako „krytyka złego stanu rzeczy”, 81% jako „neutralnego sprawozdawcy”, 72% jako „pośrednika w przekazywaniu nowych idei”, 70% jako „rzecznika społeczeństwa”, 58% jako „pomocnika i doradcy ludzi”, 54% jako „dostarczyciela rozrywki”, 47% jako „tubę ludzi”, 16% jako „pedagoga” i 12% jako „polityka”³⁵.

W ostatnich latach ukazało się kilka syntez o ambicjach teoretycznych. W trzytomowej pracy S. Weischenberga znajduje się opis systemów medialnych, etyki medialnej, instytucji medialnych, technik medialnych, funkcji mediów, sytuacji mediów oraz 200 pytań jako problemów dyskusyjnych dla studentów dziennikarstwa⁵⁶. M. Lóffelholz wraz z zespołem analizuje wzrastającą rolę dziennikarstwa w społeczeństwie informacyjnym oraz omawia rozrastającą się teorię tego nurtu⁵⁷. C. Mast daje przegląd aktual-

⁵⁴    S. Weischenberg: Konzepte und Ergebnisse der Kommunikationsforschung. [w:] O. Jarren (Hrsg.): Medien und Journalismus, s. 229.

⁵⁵    Tamże, s. 276.

⁵⁶    S. Weischenberg: Joumalistik. Theorie und Praxis aktueller Medienkommunikation, Wiesbaden 1998.

c*7

M. Loffelholz (Hrsg.): Theorien des Journalismus. Ein diskursives Handbuch, Wiesbaden 2000.