6931257555

69

REPORTAŻ a feature...

cechy wspólne z porównywanymi zjawiskami. W niniejszej analizie będę posługiwał się drugim rozumieniem tertium comparationis.

Nasuwa się pytanie, jak bardzo zbliżają się do noweli te dwa gatunki

dziennikarskie?

U początków współczesnych dziejów noweli, w pierwszych latach XIX wieku, Christoph Martin Wieland w dziele „Hexameron von Rosenhaim” (1805) sprecyzował to pojęcie, wyjaśniając, że „nowelami są utwory odznaczające się prostotą planu, a losy bohaterów nowel toczą się w rzeczywistym świecie a nie w żadnym idealnym czy utopijnym kraju”¹.

Podobnie uważał Goethe, który w „Unterhaltungen deutscher Ausge-wanderfen” stwierdził, że podstawą noweli jest opowiedzenie prawdy, czyli zdarzenia rzeczywistego².

Miała więc nowela w początkach XIX wieku przedstawiać świat realny, nie zmyślony, podobnie jak później reportaż i feature.

Wieland i Goethe ustalili zatem wówczas, czym nowela ma się wyróżniać i te ustalenia obowiązują w dużej mierze do dzisiaj. Odznacza się więc:

-    przedstawianiem zdarzenia ze szczególnym uwzględnieniem biegu wypadków, opisu sytuacji i środowiska (plastycznym obrazowaniem i wartką akcją);

-    powiązaniem wydarzeń przez osoby i rzeczy (bohaterowie tłumaczą wydarzenia lub przyczyniają się do ich wyjaśnienia);

-    zwięzłością (ma być małej objętości, mieć: małą liczbę bohaterów, ograniczony czas zdarzeń, uporządkowaną akcję skupiającą się wokół jednego wydarzenia).

Ponadto nowela zajmuje się wycinkiem rzeczywistości, posiada napięcie, moment kryzysowy, a autor noweli nie pisze jej tylko dla siebie, lecz ukazuje coś, co nim wstrząsnęło, co wywarło na nim wrażenie³.

Czymże jest więc reportaż i czym jest feature w świetle teorii noweli? Jaką poetykę mają te dwa gatunki ? Czy są czymś odmiennym, a może te określenia to tylko synonimy?

Reportaż jest gatunkiem, który pojawił się w terminologii dziennikarskiej tuż po I wojnie światowej pod wpływem twórczości Egona Erwina Kischa i Johna Reeda. Podstawową jego funkcją było informowanie odbiorcy o tym, czego nie był świadkiem (od słowa łacińskiego „reporto” -„odnosić” [coś do czyjejś świadomości])⁴.

Reportaż mówi więc o autentycznych wydarzeniach, które miały miejsce w rzeczywistości realnej.

Wg niemieckiego teoretyka reportażu Christiana Siegla, autora książki „Die Reportage” (1978), reportaż jest odbiciem rzeczywistości skonstruowanym przez wcześniejszy byt. To znaczy, że tematy zawarte w tekście re-

1

   Cyt. za: B. Von Wiese: Novelle, Stuttgart 1967, s. 2-3.

2

   Por.: B. Von Wiese, op. cit., s. 7.

3

   Por. tamże, s. 7-8.

4

   Por. A. Staniszewski: Reportaż prasowy. Przemiany gatunku, [w:] Dziennikarstwo i jego konteksty, pod redakcją Z. Bauera i E. Chudzińskiego, Kraków 1991, s. 83; W. F u rinan, A. Kaliszewski, K. Woiny-Zmorzyński: Gatunki dziennikarskie, dz. cyt., s. 50-53.