7648594495

Rozdział szósty

U źródeł neokcmtyzmu

Analiza filozofii poheglowskiej wymaga odwołania się również do myślicieli, którzy krytykowali idealizm niemiecki, a więc filozofów, których charakteryzuje odwrót od absolutnego idealizmu Hegla¹. Gerhard Lehmann na określenie całego nurtu filozofii krytykującej idealizm niemiecki używa zwrotu „realistyczny prąd przeciwny”². Nie jest to w pełni prawdziwe, ponieważ nie dotyczy wszystkich bez wyjątku myślicieli, którzy do idealistów niemieckich nie nawiązywali. Ale to przecież cecha charakterystyczna wszystkich uogólnień, że im są większe, tym mniej dokładne. W tym miejscu warto zresztą zaakcentować fakt, że

Friedrich Albert Lange w swej Historii filozofii... koniec idealizmu niemieckiego wiąże z datą 1830 — a nie z datą śmierci Hegla (14 listopada 1831) bądź Goethego (22 marca 1832) — i pisze: „Jeżeli idzie o wskazanie wydatnej doby, którą nazwać by można było końcem okresu idealistycznego w Niemczech, to żaden fakt nie jest tu bardziej decydującym od francuskiej rewolucyi lipcowej 1830 roku”³. W innym zaś miejscu

1

   Zob. M. Kazimierczak: Wczesny neokantyzm. Poznań 1999, s. 44. Friedrich Oberweg dokonuje innego podziału. Niektórych filozofów umieszcza obok Hegla, chociaż z pewnością nie jest to równoznaczne z zaliczeniem ich do szkoły heglowskiej. Zob. F. Oberweg: Grundriss der Geschichte der Philosophie. Teil 4: Die deutsche Philosophie des XIX. Jahrhunderts und der Gegenwart. Hrsg. von T.K. ósterreich. Basel 1951, s. 112 i nast.

2

   G. Lehmann: Geschichte der nachkantischen Philosophie. Kńtizismus und kń-tisches Motiu in den philosophischen Systemen des 19. und 20. Jahrhunderts. Berlin 1931, s. 118.

3

   F.A. Lange: Historya filozofii materyalistycznej i jej znaczenie dla teraźniejszości. Tłum F. Jezierski. T. 2: Histońa materyalizmu po Kancie. Warszawa 1881, s. 89.