7648594623

Rozdział drugi

Filozofia Kanta w swych bezpośrednich

interpretacjach

Próby zwyczajowego zaliczenia filozofii Kanta do idealizmu niemieckiego¹ zwracają szczególną uwagę na wymóg postawienia wielu pytań o jego punkt wyjścia. Prawdą jest również, że filozofia idealizmu niemieckiego nie wyrasta tylko z filozofii Kanta. Jej bowiem bezpośrednim rezultatem jest to, co stało się z „Kantem” w Niemczech po wydaniu Krytyki czystego rozumu w latach 1781—1787. Herbert Schnadel-bach podkreślał na przykład, że Kant nie jest idealistą niemieckim, a to oznacza, że idealizmem niemieckim obejmuje filozofię od Pichtego do Hegla². W podobnym duchu wypowiadał się von Aster, który pisał: „Filozofia Kanta jest z istoty i z zamierzenia »krytyką«. Krytyka to wytyczanie i zakreślanie granic. (...) Pomimo swej skłonności do syntezy, do metafizyki pozostaje świadomie w sferze analizy — w sferze kryty-kf³. Podstawowa różnica, jaka się tu zaznacza, sprowadza się jednak do stwierdzenia, że Kant zatrzymał się na pisaniu swych Krytyk, to

1

   Czyni tak R. Kro ner: Von Kant bis Hegel Bd. 1. Tubingen 1961, s. 1; zob. także G. Prauss: Kant ais DeutscherIdealist. In: StuttgarterHegel-Kongrefi 1987. Metaphysik nach Kant? Hrsg. von D. H e n r i c h und R.-P. Horstmann. Stuttgart 1988, s. 144— 154.

2

   Zob. H. Schnadelbach: Unser neuer Neukantianismus. In. Idem: Philosophie in der modemen Kultur. Vortrdge und Abhandlungen 3. Frankfurt am Main 2000, s. 46; por. Idem: Hegel. Wprowadzenie. Tłum. A.J. No ras. Warszawa 2006, s. 68.

3

   E. von Aster: Histońafilozofii. Tłum. J. Szewczyk. Warszawa 1969, s. 360.