7648595169

PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA. 219

i pod nr. 177 tegoż katalogu wymienił nasz „Liber diurnus“, który nazwał formularium pontificum. Tutaj w tej bibliotece widzieli go Holstein , MabUlon ₇ i dopiero tuż około r. 1798 przeniesiony został do archiwum watykańskiego, o czem zrobił ówczesny wielce zasłużony archiwaryusz papieski Gaetani Marini notatkę (Cod. Vat. 9114). W pierwotnym swoim kształcie składał się nasz rękopis z 13 kwaternionów tj. 104 kart (17 cm. wysokich a 11—12 cm. szerokich), które były numerowane na dole. Jednakże z czasem uległ zniszczeniu, tak, że pierwsze 4 karty i ostatnia zupełnie zginęły. Widocznie więc w bibliotece Sessoriana kazano go w XVII wieku oprawić, i to w cielęcą skórkę, w której dotąd się znajduje, bo i znak biblioteki jeszcze nosi. Przy tej oprawie obciętą też została owa paginacya pierwotna, na dole kart umieszczona.

Czas powstania naszego Liber diurnus jest przedmiotem sporu, pomiędzy uczonymi, ale tyle jest rzeczą pewną, że nie powstał od razu, i że formuły z rozmaitych czasów pochodzą. Tak n p. formuła 60 wspomina o tern, że Papież może być wybrany dopiero trzeciego dnia po pogrzebie poprzednika. Takie rozporządzenie wydał papież Bonifacy III (607). Formuła 73 wspomina ces. Konst. Brodatego (Po-gonatus), jako żyjącego (f 685), a więc przed jego śmiercią była ułożona. Formuła 82, nie wspomina ani słowem zatwierdzenia wyboru papieskiego; tymczasem 625—741, zatwierdzał wybór ten albo eks-archa Rawenny, albo sam cesarz Grecki. Natomiast papież Zachariasz (741'—752) nie czekał z koronacyą na zatwierdzenie, bo już czwartego dnia był konsekrowany, gdy nadto r. 751 Rawenna została zdobyta, nikt odtąd nie zatwierdzał wyboru papieskiego. Dopiero układ r. 817 przyznał królom frankońskim ten przywilej. Formuła 93 zawiera przywilej, nadany klasztorom, które fundowała Cynedrida_} żona króla Offy, którego pobożność Alkuin chwalił. Przywilej ten pochodzi prawdopodobnie od pap. Hadriana I, którego legaci byli wysłani do króla, Offy (786).

Wydawany właśnie przez ks. Duchesne Liber Pontificalis, dostarczył Sicklowi mnóstwa ciekawych szczegółów do wyjaśnienia tych kwestyj, o których tutaj tylko mimochodem wspomnieć było można. To zdaje się także być prawdopodobne, że sam rękopis watykański przepisany był ze starszych dwóch kodeksów, różnych od siebie wiekiem. Starszy obejmował pierwsze 63 formuły, późniejszy drugą połowę (64—107). Sprawdzić to można dlatego, że przepisywacz trzymał się niewolniczo oryginałów, tak, że pewne odcienia i różnice pisowni ściśle zachował. Przepisywał zaś około r. 800, jak tego Sickel