8857685937

97

Elementy polityki gospodarczej okresu Wielkiego Kryzysu w wybranych państwach

Zobrazowane zostało to na rysunku 2.¹⁵ Światowy kryzys gospodarczy wystąpił też w okresie II wojny światowej¹⁶. Następnie światowe kryzysy gospodarcze rozpoczynały się w latach: 1974, 1980, 1989¹⁷. Światowy kryzys gospodarczy może również wystąpić w latach 1998-1999, gdyż w roku 1998 przekroczony został poziom alarmowy.¹⁸ Stać się tak może, jeśli rok 1999 będzie również odznaczał się spadkiem dynamiki PKB.

Rys. 2. Zmiany koniunktury w najbardziej rozwiniętych krajach świata

Koniunktura w latach 1918-1939

Uwagi: PKB jako średnia ważona PKB z następujących krajów: Australii, Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Japonii, Kanady, Niemiec, Norwegii, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Włoch. Wbrew napisowi na rys. 3, w 1927 r. nie było kryzysu gospodarczego, a jedynie załamanie lub recesja gospodarcza¹⁹.

Źródło: W. Morawski, Powszechna historia gospodarcza 1918-1991, Wyd. Floks, s. 31.

Jak widać, kryzys z lat 1929-1933 był o wiele głębszy od tego z 1920 r. Również kryzys z 1938 r. nie dorównywał mu w tym względzie. W najgorszym 1932 r. PKB 16 najbardziej rozwiniętych państw świata spadł o prawie 7% w porównaniu z rokiem poprzednim. W 1933 r. wzrósł o 2% i zaczął nadrabiać straty.

Pierwsze teorie ekonomiczne z zakresu teorii cykli koniunkturalnych powstały w XIX wieku. „Objaśnienie kryzysów niewystarczającą konsumpcją spotykamy w pierwszym dwudziestopięcioleciu XIX w. u Sismondiego, a następnie z pewnymi zmianami powtarza je Malthus i Rodbertus”²⁰ „Pod wpływem doświadczeń kryzysu

¹⁵    Zgodnie z przyjętą w pracy definicją, w przeciwieństwie do napisu na rys. 2, w 1927 r. nie było kryzysu gospodarczego.

¹⁶    Daty są trudne do określenia, z pewnością obejmował on lata 1945-46.

¹⁷    Od połowy XIX w., poprzez cały XX wiek, światowe kryzysy gospodarcze występowały co 9-10 lat (w XX wieku wystąpiły dokładnie 10 razy, a więc statystycznie co 10 lat, o ile nie wydarzy się już kolejny kryzys. Prognozy MFW na ten rok tego jednak nie potwierdzają tych obaw podając, że w 1999 r. realny PKB świata wzrośnie o 3,53%, w porównaniu z 2,99% w roku ubiegłym).

¹⁸    Dynamika realnego PKB świata spadła z 4,16 w 1997 r. do 2,5 w 1998 r., a więc aż o 40%. Por. World Economic Outlook, IMF, Waszyngton, październik 1999.

¹⁹    Wymagałoby to jednak sprawdzenia danych dla wszystkich krajów świata. Wyjaśnienie tych pojęć można znaleźć w: K. Piech, Światowe kryzysy gospodarcze końca XX wieku, badania własne Katedry Polityki Gospodarczej SGH, Warszawa 1999.

²⁰    L. Mendelson, Teoria i historia..., jw., 1.1, s. 43.