9003499623

Rozważając kwestię metody w kontekście koncepcji Ricoeura, warto jeszcze podkreślić jej związki z fenomenologią. W tekście zatytułowanym: Fenomenologia i hermeneutyka: wychodząc od Hus seria... ⁶³ pisze on wprost, iż fenomenologia pozostaje nieprzekraczalnym założeniem hermeneutyki, mając tu na myśli oczywiście pewną interpretację fenomenologii. Przede wszystkim odrzuca wszystko to, co składa się, jego zdaniem, na idealistyczny charakter tej filozofii: ideał naukowości, oparcie się w badaniu na intuicji, a także subiektywność jako miejsce „ostatecznego ugruntowania”¹⁶⁴. Podstawę swojej „fenomenologii hermeneutycznej” Ricoeur widzi w kilku punktach.

Po pierwsze, Ricoeur akcentuje Husserlowskie odkrycie intencjonalności świadomości, czyli faktu, że „jeśli wszelki sens jest dla świadomości, to żadna świadomość nie jest świadomością siebie”, lecz skierowana jest pierwotnie w stronę sensu poza nią samą¹⁶⁵. Oznacza to, że pytanie, jakie formułuje filozofia hermeneutyczna, to pytanie nie o byt, lecz o jego sens.

Po drugie, wskazuje, że fenomenologiczna epoche zachowuje swoją ważność, ale właśnie jako nieidealistyczny „aspekt ruchu świadomości w kierunku sensu”¹⁶⁶, tj. wtedy, gdy przerywamy przeżywanie po to, by uczynić je znaczącym. Związkowi przeżycia z epoche odpowiada, zdaniem Riceoura, po stronie hermeneutyki dialektyka przynależności i zdystansowania się do tego, co dziejowe. Epoche oznacza w tym kontekście możliwość uczynienia znaczącym swego przeżycia oraz swej przynależności do tradycji.

Po trzecie, fakt, że fenomenologia zwraca się ku temu, co późny Husserl nazywa światem życia lub światem przeżywanym (Lebenswelt), jest, zdaniem Ricoeura, najważniejszym fenomenologicznym założeniem hermeneutyki. Pojęcie to pojawia się między

167    *

innymi w Ideach II oraz Kryzysie nauk europejskich . Świat przeżywany jest światem wspólnym wszystkim podmiotom, jest światem kultury i światem historycznym, a jednocześnie czymś obecnym dla świadomości, lecz nietematycznie; jest raczej horyzontem, w

1 ńS

obrębie którego zawiera się wszystko to, co tematyzowane . Konsekwencje wprowa-

¹⁶³    P. Ricoeur: Fenomenologia i hermeneutyka: wychodząc od Husserla. Tłum. St. Cichowicz. „Kwartalnik Filozoficzny”, T.XXIV, 1996, s. 149.

¹⁶⁴    Ibidem, s. 151 -153.

¹⁶⁵    Ibidem, s. 166.

¹⁶⁶    Ibidem, s. 167.

¹⁶⁷    E. Husserl: Kryzys europejskiego człowieczeństwa a fdozofia. Tłum. J. Sidorek. Warszawa 1993, s. 76

¹⁶⁸    Idem: Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga druga. Tłum. D. Gieru-lanka. Warszawa 1974, s. 276.

62