5833211543

DEFINICJE I KRYTERIA NORMY, NORMALNOŚCI I ANORMALNOŚCI

Rozważając kwestie związane z niepełnosprawnością intelektualną, a zatem swoistą nie-normalnością w zakresie funkcjonowania intelektualnego, zasadnym wydaje się uprzednie określenie, czym w ogóle jest norma i normalność, gdzie jest granica odchylenia od normy i co ją wyznacza? Analizowanie powyższych pojęć na gruncie pedagogiki specjalnej, mającej z natury rzeczy charakter interdyscyplinarny sprawia, iż pod uwagę należy wziąć rozstrzygnięcia terminologiczne z zakresu różnych dziedzin wiedzy.

Norma w rozumieniu językowym oznacza (...) ustaloną, ogólnie przyjętą zasadę, regułę, wzór, przepis? Natomiast na gruncie etyki definiujemy ją, jako (...) zasadę postępowania, dyrektywę wyznaczającą obowiązek określonego zachowania się w określonej sytuacji poprzez odwołanie się do odpowiednich ocen i wartości moralnych? W takim kontekście określana jest norma prawna odwołująca się do konieczności przestrzegania skodyfikowanych (określonych w przepisach prawa) konkretnych norm moralnych i obyczajowych. Odwoływanie się do przestrzegania zasad, właściwego postępowania (przy założeniu wolności jednostki - a więc świadomej, dobrowolnej, autonomicznej aktywności cechującej przede wszystkim ludzi), prowadzi do powstania określenia pojęcia normalność. Normalny (łac. norma lis - uregulowany) (...) to prawidłowy, odpowiadający normie, wzorcowi, znormalizowany, zwykły, przeciętny, najczęściej spotykany, zdrowy psychicznie, będący w pełni władz umysłowych, nie-będący kaleką. Jak wynika z powyższej definicji, termin normalny może być również rozpatrywany w kategoriach zdrowia psychicznego. Odnosi nas to wprost do definicji zdrowia jako takiego.

Rozumienie pojęć zdrowie i normalność przez długi czas traktowane było zamiennie jako analogiczne pod względem opisowym wartościującym i afektywnym. Obecnie jednak odchodzi się od definiowania zdrowia jako normalności i odwrotnie. Zauważyć należy jednak, że pojęcie normalności jest zasadniczo pojęciem szerszym od pojęcia zdrowia. Mianem normalnego można określić większą liczbę zjawisk. Pojęcie zdrowie odnosi się przede wszystkim do właściwości bądź stanu (...) fizycznego, psychicznego i czasami duchowego człowieka: Bardziej precyzyjnemu opisaniu warunków, jakie musi spełniać osoba, stan, czy zjawisko, żeby można mu było nadać status normalności, służą zbiory norm regulujących różne aspekty naszego funkcjonowania. Wyróżnić można wiele rodzajów norm, np. normy:

•    ilościowe (statystyczna)

•    społeczno-kulturowe

•    teoretyczne.

Norma ilościowa (norma statystyczna), jest (...) miarą tendencji centralnej reprezentatywnej dla pewnej populacji i może być stosowana jako podstawa do indywidualnych porów-

²    Słownik wyrazów obcych. Red. J. Tokarski. PWN. Warszawa 1971, s. 600 - 601.

³    Tamże, s. 600 - 601

⁴    Tamże, s. 600 - 601.

⁵    L. Cicrpialkowska: Psychopatologia. Wydawnictwo Naukowe Scholar. Sp. Z o.o. Warszawa 2009.

⁶    Tamże, s. 22.