9487209046

20    ♦ Czesław Kupisiewicz

społecznymi, pobierają naukę zarówno w szkole, jak i poza nią oraz łączą ją z pracą, a ponadto mają wpływ na dobór treści, metod i środków nauczania stosownie do wykazywanych zainteresowań i planów życiowych. Szkoły alternatywne są zróżnicowane pod względem programowym i organizacyjnym, wspólny natomiast jest ich cel: przekształcenie skostniałej szkoły tradycyjnej w placówkę otwartą na innowacje oraz sprzyjającą wszechstronnemu rozwojowi uczniów¹⁰.

Przejdźmy teraz do analizy egzemplarycznie dobranych definicji szkoły alternatywnej oraz sformułowania wynikających z niej wniosków.

Próba analizy wybranych definicji szkoły alternatywnej

Ruch szkół alternatywnych, podobnie zresztą jak na początku XX wieku ruch nowego wychowania, jest znacznie zróżnicowany. Świadczą o tym nie tylko poważne różnice w sposobie definiowania szkoły alternatywnej, ale także duża liczba jej odmian.

Gdy chodzi o definicje, to wspólne (lub zbliżone) w nich są — przynajmniej w przypadku definicji eksponowanych w niniejszym opracowaniu - następujące tezy:

I.    Szkoła alternatywna jest - że posłużę się Heglowską terminologią - swoistą antytezą szkoły tradycyjnej (konwencjonalnej). W żadnej jednak z przytoczonych w tym opracowaniu definicji nie sformułowano w miarę pełnego zestawu konstytutywnych cech owej antytezy, ajest ich niemało¹¹. W tej sytuacji ten niepełny obraz szkoły tradycyjnej utrudnia, a nawet uniemożliwia w miarę wyraźne — w logicznym znaczeniu tych terminów - ukazanie tego, co stanowi istotę jej zaprzeczenia, tzn. szkoły alternatywnej.

II.    Podobny zarzut odnosi się do mało konkretnych sposobów precyzowania celów i zadań szkoły alternatywnej. Przykładowo:

[...] szkoła ta stanowi alternatywę wobec koncepcji realizowanych w szkołach prowadzonych przez organy administracji państwowej bądź gminnej¹*;

[...] jest ukierunkowana na realizację innych niż w szkołach publicznych założeń teleologicznych, programowych, organizacyjnych i metodycznych'⁵;

io WIEM 2007. Wielka Interaktywna Encyklopedia Multiumedialna, CD-ROM, zob. http://portal-wiedzy.onet.pl.

xi Por. np. C. Kupisiewicz, Podstawy dydaktyki, Warszawa 2006, s. 55—56, gdzie zawarta jest dość szczegółowa charakterystyka tradycyjnego (Herbartowskiego) systemu kształcenia.

12    B. Milerski, B. Sliwerski, Leksykon PWN „Pedagogika", Warszawa 2000, s. 228.

13    Por. C. Kupisiewicz, Szkota w XX wieku: kierunki i próby przebudowy, Warszawa 2006.