9621686593

158 Wymiany ionematów aamogł. w grupach Tonol. w oświetl, hiat.

senb, wskazujące na prasłow. e długie); dzień/I dzionek, wieśjf wioska zamiast * dzionek, * wieska, bo rdzenne e w tych wyrazach pochodzi z 6 (por. stbułg. dbłib, vbsb); tak samo w całym szeregu rzeczowników typu osioł, kozioł, kocioł zamiast osiel, koziel, kociel, gdzie e, jako ruchome (osła, kozła, kotła...), oczywiście, nie jest pierwotne, lecz powstało z samogłoski zredukowanej.

b) Fonematy samogłoskowe w grupach dźwiękowych.

§ 89. Wymiana uffoo, występująca w takich wyrazach, jak kuć (I kowal / / kować, snuć / / snować, knućH knować i w całym szeregu czasowników typu całuje// całować pochodzi z epoki prasłowiańskiej i opiera się na rożnem traktowaniu starej dwugłoski ou w pozycji przed konsonantem (dźwiękiem niezgłoskotwór-czym) i przed sonantem (dźwiękiem zgłoskotwórczym). W położeniu przed konsonantem, czyli przed spółgłoską lub niezgłosko-twórczem i (,;') dwugłoska ou, jak i inne dwugłoski w takiej pozycji, uległa ściągnięciu i przeszła w u, stąd formy kuć, snuć, knuć, całuje..., w położeniu natomiast przed sonantem, t. j. przed zgło-skotwórczą samogłoską, dwugłoska ou uległa w języku prasłowiańskim rozpadowi: część jej zgłoskotwórcza, czyli o, pozostawała w jednej sylabie, a niezgłoskotwórcze u przesuwało się do następnej sylaby, łącząc się z zaczynającą ją samogłoską, poczem przechodziło w o. W ten sposób powstawała grupa ow, mająca charakter różnozgłoskowy: ko-wal, kno-wać, ca-ło-wać.

W związku historycznym z wymianą ujjov pozostaje wymiana yllov, występująca, naprzykład, w wyrazach kryć//pokrowiec. Samogłoska prasłowiańska y jest kontynuacją pierwotnego u, które w danym wypadku występowało jako wzdłużenie u, a to znowu jest niższym stopniem dwugłoski ou, powstałym wskutek redukcji i zaniku o. W ten sposób wymiana y // ov, odpowiadająca dawniejszej wymianie ujjou jest wynikiem połączenia wymiany ou/ju z wymianą uf/u. Człon pośredni z pier-wotnem u w tym rdzeniu się nie zachował, pozostała tylko postać z ou, dzisiejsze polskie ov, i postać z u, prasłowiańskie i dzisiejsze polskie y, np. pokrowiec // kryć.