9621686548

144 Wymiany ionematów samogłoskowych w oświetl, histor.

rozwinęła się w wymianę u // //, skąd w dalszym ciągu także polska wymiana u lf y.

Stan praindoeuropejski	OU /I (u) fl ii
Stan prasłowiański	u U (Ti U Z>) // y
Stan polski	u II (e II -) // y

§ 86. Rozpatrzone wymiany fonematów samogłoskowych pierwotnem swem pochodzeniem sięgają w czasy praindoeuro-pejskie, wszystkie następne należą do epoki prasłowiańskiej lub pralechickiej, albo się rozwinęły na gruncie wyosobnionego już języka polskiego.

Wymiana ilościowa e // - ; *e // - jest dalszym ciągiem prasłowiańskiej wymiany mocnego i słabego u zredukowanego t. zw. joru 7>, tudzież mocnego i słabego % zredukowanego, t. zw. jeru 6. Wymiana mocnych i słabych jorów (jerów) powstała w języku prasłowiańskim w wyniku następujących czynników fonologicznycli: 1) słabą pozycją dla samogłosek zredukowanych tworzył przedewszystkiem wygłos, czyli koniec wyrazu; w tem położeniu samogłoska zredukowana była wymawiana słabo, 2) słabemi stawały się samogłoski zredukowane, gdy się znalazły w zgłosce, po której następowała zgłoska z samogłoską mocną. W innych, pozycjach samogłoski zredukowane były mocne. Ponieważ mocne jory (jery) zachowywały swoją pierwotną wartość zgłoskotwórczą, a słabe przeobrażały się w głoski niezgłoskotwórcze, więc powstawała wymiana v // 7>, b II Prasłowiańskie mocne z b spłynęły w kaszubsko-polskiem skąd polskie e z twardą poprzedzającą spółgłoską z dawnego 7> i 'e z miękką poprzedzającą spółgłoską z dawnego h. Słabe, niezgłoskotwórcze ‘o b uległy w języku polskim pod koniec XI wieku zanikowi. W ten sposób wytworzyły się istniejące do dziś dnia wymiany ilościowe e // - ; 'e // Np. sen // sn-u, mech II