9693892717

strzehi tego czasu i budziły do nich przywiązanie. W klasie VIII mają one z kolei kierować uwagę dojrzewających uczniów na problematykę trudniejszą, bo dotyczącą postaw człowieka, jego wyborów moralnych, refleksji nad życiem itp.

Taki układ lektur w klasach VII—VIII, przybliżając uczniom wybrane utwory wybitnych autorów dawnych i współczesnych, ma jednocześnie zapobiegać przekształcaniu się tego kontaktu w prymitywny kurs historii literatury. Zadaniem lektury na tym poziomie jest bowiem raczej wprowadzać w tradycję, tzn. uczyć odkrywania w przeszłości wartości cennych dla współczesnego człowieka — polskiego obyczaju, pieśni, refleksji nad życiem, sposobu pojmowania obowiązków społecznych i patriotycznych. Kontakt z dziełami, choć wolny od historycznoliterackich zobowiązań, powinien jednak utrwalić w pamięci uczniów opuszczających szkołę pewien zespół ważnych nazwisk twórców i tytułów utworów. Sprzyja temu spiralny układ materiału lekturowego, zakładający parokrotny powrót na przestrzeni klas IV—VIII do tych samych sylwetek pisarzy, a niekiedy i dzieł. Tak na przykład poznajemy różne lektury Sienkiewicza i Mickiewicza. Tak czytamy Pana Tadeusza, sięgając w niższych klasach po wybrane krótkie fragmenty, w wyższych — po wybrane księgi i wątki, aby nie przytłoczyć uczniów trudnością lektury całości wierszowanej epopei, lecz stworzyć im szansę odkrywania i smakowania cząstkowego — przy pomocy świadomego rzeczy nauczyciela — różnych piękności utworu.

Dobór i układ lektur — dostosowany do zainteresowań uczniów i do potrzeb kontaktu z tradycją — uwzględnia również inne zadania: ma służyć stopniowemu wprowadzaniu w wiedzę o tym, czym jest dzieło literackie i literatura. Wiąże się z tym odpowiednie rozplanowanie utworów, tak by mogły one umożliwiać zapoznawanie z gatunkami i rodzajami literackimi i służyć przykładami ilustrującymi szereg innych pojęć literackich. Między dobrem i usytuowaniem lektur a zadaniami określonymi w dziale „Wiedza o literaturze i kulturze” zachodzi bardzo istotna odpowiedniość.

Przedmiotem zainteresowania na lekcjach języka polskiego są, obok tekstów literackich, przedstawienia teatralne, filmy, audycje radiowe i widowiska telewizyjne. Program nie podaje obowiązującego zestawu owych przedstawień, widowisk czy audycji ze względu na zróżnicowane możliwości kontaktu z nimi w poszczególnych środowiskach szkolnych. Zaleca tylko, by w ich doborze kierować się walorami wychowawczymi i artystycznymi oraz związkiem z utworami literackimi przewidzianymi w kanonie lektur.

Uzależnia się również ten dobór od sytuacji i środowiska. W edukacji teatralnej szczególnie przydatne mogą być — wobec braku dostępu do teatru zawodowego — szkolne inscenizacje lekcyjne czy występy teatru szkolnego. W wielu wypadkach dogodną formą kontaktu z teatrem będą spektakle teatru telewizji. Kontakt z innymi tekstami kultury będzie możliwy poprzez repertuar bieżący kin oraz bezpośrednie emisje radia i telewizji lub specjalnie przygotowane przez WIFON czy też samodzielnie zgromadzone przez nauczyciela zestawy nagrań wybranych audycji radiowych. Duże możliwości swobodnego doboru materiału otwierają się wobec nagrań poezji śpiewanej, przykładów komiksów itp.

Program nie ogranicza się do przedstawienia wykazu lektur obowiązkowych i uzupełniających oraz do przedstawienia bardziej ogólnych zasad doboru

52