984501830

fen zabieg czyni postać bardziej wiarygodną i nadaje przyszłym jej decyzjom walor prawdopodobieństwa.

Funkcja prokuratora Judei oddziela jednoznacznie i wyraźnie tego reprezentanta kultury rzymskiej od znienawidzonych przez niego przedstawicieli kultury judaistycznej. Jego imię pojawia się w tytule rozdziału wprowadzającego tę postać do powieści: Poncjusz Pilatusprzybywa do Judei. Zawarte tam wypowiedzi narratora ukazują podstawowe rysy psychologiczne prokuratora Judei. Do charakterystycznych cech Piłata, zarysowanych przy pierwszym spotkaniu, będą stopniowo - w miarę rozwoju akcji powieści - dochodzić nowe, lecz zasadniczy jego wizerunek nie ulegnie zmianie.

U ŹRÓDEŁ NIENAWIŚCI

Opowiadający ukazuje Piłata zachwyconego dziełem Apiona Przeciw Judejczykom"*, przedstawiającym ich w bardzo nieprzychylnym świetle:

Na podstawie tej lektury wyrobił sobie zdanie o Judejczykach jako o ciemnych barbarzyńcach, wyznawcach jakiegoś niewidzialnego Boga, u symbolizowanego w oślej szczęce, która się znajduje w jerozolimskiej Świątyni, w najświętszym sanktuarium, zasłoniętym dwoma kotarami o bezcennej wartości (I-II, 181).

Bezkrytycznie przyjmował stronniczo przez Apiona podane wiadomości, gdyż wzmacniały jego przekonania dotyczące Judej-

^,,x Apion - retor, komentator dzieł Homera i Arystotelesa, napisał Historię Egiptu (Aigyptiaka) w 5 księgach, z których dwie (tzn. 3 i 4) zawierały ataki na Żydów. Stała się ona źródłem informacji dla innych pisarzy (Tacyta, Pliniusza Starszego, Plutarcha). Apion był człowiekiem o wszechstronnych zainteresowaniach, lecz niesłychanie próżnym i dlatego cesarz Tyberiusz nazwał go „cymbałem świata⁵' (Plin. Nat. Hist. Praef. 25.). Klemens Aleksandryjski podaje też informację, że Apion napisał osobne dzieło O Żydach. Niektórzy uc2cni kwestionują jednak jego istnienie, ponieważ Flawiusz wymienia tylko jego Dzieje Egiptu. Zob. J. Radożycki, Wstęp, [w:] J. F 1 a w i u s z. Przeciw A pion owi (Contra Apionem), Autobiografia (Vita), Poznań 1996.

20S