Zakład Japonistyki i Koreanistyki, WO, UW 2009/10 semestr letni
Prof. dr hab. Ewa Pałasz-Rutkowska�
Dzieje Japonii (wykład II/4)
Okres Azuchi-Momoyama �[WChq\ 1573-1603 (3)
Tokugawa Ieyasu - zjednoczenie Japonii
I. Tokugawa Ieyasu ł_Ż]ś[�^ (1542-1616)  droga do dominacji
1. jako jeden z gotairM
nie zamierza działać wspólnie z innymi wyznaczonymi przez
Hideyoshiego; jest najpotężniejszy  majątek 2,5 mln koku (inni tairM
: Uesugi
Kagekatsu i MM
ri Terumoto  po ok. 1,2 mln.)
- agitacja przeciw Ieyasu, aktywny też bugyM
Ishida Mitsunari
2. 1600 (21 X): starcie przeciwników w bitwie pod Sekigaharą ó�L0źSn0&bD0 (Gifu)
- zwycięstwo armii wschodniej (tM
gun qg͎ 104-130 tys) nad zachodnią (seigun �͎
80 tys.)
3. Skutek: władza w rękach Tokugawy i jego rodu, Japonia zjednoczona.
Okres Edo. Siogunat w Edo Edo bakufu _l8bU^ś^ (1603-1868) (1)
Umacnianie zjednoczonego państwa
Po 1600 r. władza w rękach Tokugawy i jego rodu, Japonia zjednoczona;
konfiskaty i redystrybucja posiadłości ziemskich panów feudalnych (daimyM
)
1603  inwestytura z rąk cesarza na sioguna; cesarz nadal oficjalnym władcą, Kioto
oficjalną stolicą; system krystalizuje się do połowy XVII w. (Ieyasu, Hidetada, Iemitsu)
Siogunowie w Edo
1. Ieyasu (1542-1616) 1603-1605 8. Yoshimune (1684-1751) 1716-1745
2. Hidetada (1579-1632) 1605-1623 9. Ieshige (1711-1761) 1745-1760
3. Iemitsu (1604-1651) 1623-1651 10. Ieharu (1737-1786) 1760-1786
4. Ietsuna (1641-1680) 1651-1680 11. Ienari (1773-1841) 1786-1837
5. Tsunayoshi (1646-1709) 1680-1709 12. Ieyoshi (1793-1853) 1837-1853
6. Ienobu (1662-1712) 1709-1712 13. Iesada (1824-1858) 1853-1858
7. Ietsugu (1709-1716) 1713-1716 14. Iemochi (1846-1866) 1858-1866
15. Yoshinobu (1837-1913) 1866-1868
I. Podział daimyM
na podstawie ich stosunku do rodu Tokugawa:
1. shimpan ��� (spokrewnione księstwa), boczne odgałęzienia rodowe T.: sanke Nś[, trzy
rody (Mito, Owari, Kii), najważniejsi doradcy sioguna; sankyM
NS trzej panowie-ministrowie
(Hitotsubashi, Tayasu, Shimizu) i kamon ś[�� pozostałe rody.
2. fudai \�ćN (dziedziczni wasale), zwolennicy Tokugawy jeszcze przed Sekigaharą
3. tozama Y�i (zewnętrzni panowie), złożyli przysięgę wasalną dopiero po przegranej bitwie
1
Prof. Ewa Pałasz-Rutkowska� Dzieje Japonii cz. II wykład 4 2009/10 semestr letni
II. Podział majątków (produktywne ziemie w połowie okresu Edo = ok. 30 mln koku)
- shM
gun (siogun/szogun) 4 mln koku (13,4%)
- shimpan, fudai, tozama daimyM
22,5 mln koku (75%)
- bezpośredni wasale shM
guna (ok. 23 tys.: hatamoto/podchorągiewni i
gokenin/domownicy) 3 mln koku (10%)
- przybytki religijne 400 tys. koku (1,3 %)
- dwór cesarski 30 tys. koku (0,1 %)
- arystokracja dworska 70 tys. koku (0,2%)
III. Podstawy prawne bakufu
1. 1615: Buke shohatto fkś[ł��lŚ^ (Przepisy dotyczące samurajów), 13 art.;
- zasady dot. postępowania, zachowań i stosunku do bakufu samurajów
- poprawki ma wprowadzać każdy nowy siogun; np. od 1635: sankin kM
tai�S�RńNćN
czyli zmienne uczestnictwo w służbie
2. 1615: Kinchk
narabi ni kuge shohatto �y-N&NlQś[ł��lŚ^ (Przepisy dotyczące
rodziny cesarskiej i arystokracji dworskiej) oraz inne dot. chramów, świątyń, chłopów
IV. Struktura społeczna: podział na 4 klasy (shinM
kM
shM
�X�Ź�]FU); za Iemitsu:
1. samuraje 6-7 % 2. chłopi 80-85%
3. rzemieślnicy i artyści 4. kupcy 3 + 4 = mieszczanie chM
min, razem ok. 10%;
- poza klasami: dom cesarski z arystokracją dworską; mnisi; tzw. nieludzie (hinin,
których nie można było zakwalifikować do żadnej z klas; eta, dziedzicznie trudniący się
zawodami zbrukanymi rytualnie (garbarze, rymarze, grabarze)
V. System bakuhan U^�:
1. bakufu U^ś^ (centralny ośrodek władzy) i han� (?autonomiczne księstwa; ok. 250)
- shM
gun na czele centralnego ośrodka władzy, podlegają mu wszyscy urzędnicy oraz
samuraje na zasadzie zależności feudalnych senior  wasal, czyli jego bezpośredni
wasale oraz daimyM
, a przez nich ich wasale
- RM
jk

�-NRada Starszych 5-6 (rM
jk
) (tairM
): doradcy, wszelkie sprawy bakufu
- Wakadoshiyori (Młodsi Starostowie): kontrola samurajów (gł. wasali sioguna)
- KyM
to shoshidai oraz kasztelani zamku NijM
i Osaka
- inne urzędy dot. ceremoniału, bugyM

2. Administracja w hanach niezależna od administracji centralnej, jej urzędnicy
podlegali jedynie daimyM
, a podatki zasilały skarbiec hanu. Ale i tak daimyM

podporządkowani władzy centralnej (stosunki wasalne; przysięga wobec sioguna;
kontrola polityczna; silny drenaż ekonomiczny).
2